မှေးမှိန်လျက်ရှိသောဥပဒေပြဌာန်းချက်တရပ်ကိုပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကအရောင်တင်ပြီးအမှန်တရားကိုဖော်ထုတ်ဆုံးဖြတ်သော၊မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံးများကဏ္ဍ၌မရှိဘူးသေးသော၊သမိုင်းမှတ်တိုင်တွင်သောဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်။

ဆရာကြီးဦးမြသင်ကြားပို့ချချက်များ

မှေးမှိန်လျက်ရှိသောဥပဒေပြဌာန်းချက်တရပ်ကိုပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကအရောင်တင်ပြီးအမှန်တရားကိုဖော်ထုတ်ဆုံးဖြတ်သော၊မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံးများကဏ္ဍ၌မရှိဘူးသေးသော၊သမိုင်းမှတ်တိုင်တွင်သောဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်။

ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်၊အထူးခုံရုံးက၊၂၀၂၃ခုနှစ်၊ဇူလိုင်လ၃ရက်နေ့တွင်ဆုံးဖြတ်သောစီရင်ချက်အရ၊အောက်ရုံးများတွင်အမှုဆက်တိုက်ရှုံးခဲ့သောဒေါ်အေးအေးမူ၏ငိုကြွေးသံကိုစဲစေခဲ့သည်။သောကကိုလည်းချုပ်ငြိမ်းစေနိုင်ခဲ့ပါသည်။

ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်

၂၀၂၂ခုနှစ်၊တရားမအထူးအယူခံမှုအမှတ်၁၆

ဒေါ်အေးအေးမူပါ၃ နှင့် ဒေါ်သီသီမွန်ပါ၄

ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်ဦးထွန်းထွန်းဦး၊တရားသူကြီးများဖြစ်ကြသောဦးမျိုးတင့်၊ဦးတင်ဟုန်၊ဦးသိန်းကိုကို၊ဒေါ်သင်းသင်းနွဲ့တို့ရှေ့တွင်-

အထူးခုံရုံးကအောက်ဖော်ပြပါအရေးယူလောက်သောဥပဒေပြဿနာနှစ်ရပ်ကိုထုတ်နုတ်ကြားနာသည်-

“မန္တလေးမြို့၊ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ်၊ပြည်ကြီးမျက်ရှင်ရပ်၊အကွက်၈၁၅၊ဦးပိုင်၂(ဆ)ဂရန်မြေကွက်သည်၊မိဘများသက်ရှိထင်ရှားရှိစဉ်ကပင်၊ဂရန်စာချုပ်တွင်၊၂တရားပြိုင်ဒေါ်အေးအေးမူအမည်ပေါက်လျက်ရှိသည်ဖြစ်ပါလျက်ထိုမြေနှင့်မြေပေါ်ရှိအဆောက်အဦအပါအဝင်အကျိုးခံစားခွင့်အရပ်ရပ်မှာမိဘများကွယ်လွန်စဉ်ကျန်ရှိသောအမွေပုံပစ္စည်းဖြစ်သည်ဟုဆုံးဖြတ်ပြီးပဏာမဒီကရီချထားသည်ကိုပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကလက်ခံအတည်ပြုသည်မှာဥပဒေနှင့်ညီညွတ်မှန်ကန်မှုရှိမရှိ။”

“အပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ပြီးမှပဏာမဒီကရီအပေါ်တင်သွင်းသည့်အထူးအယူခံမှုတွင်ချမှတ်သောအထူးအယူခံခုံရုံး၏ဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီအပေါ်အာဏာသက်ရောက်မှုရှိမရှိ။”

ဒေါ်သီသီမွန်ကဦးဝင်းနိုင်ပါ၇ဦးအပေါ်အမွေပုံပစ္စည်းစီမံခန့်ခွဲပေးစေလိုမှုစွဲဆိုရာ၊အမွေရှင်မိဘများဖြစ်ကြသောဦးကျော်စိန်၊ဒေါ်သန်းညွန့်တို့တွင်အချင်းဖြစ်ဂရန်မြေနှင့်အဆောက်အဦအပါအဝင်အကျိုးခံစားခွင့်အရပ်ရပ်ကျန်ရစ်ကြောင်းနှင့်ဒေါ်သီသီမွန်သည်အမွေပုံပစ္စည်းတွင်၆ပုံ၁ပုံရထိုက်ကြောင်းမန္တလေးခရိုင်တရားရုံးကပဏာမဒီကရီချမှတ်ခဲ့သည်။

ဒေါ်အေးအေးမူတို့ကမန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်နှင့်ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့အဆင့်ဆင့်အယူခံဝင်ရာအောင်မြင်မှုမရသဖြင့်၊အထူးအယူခံဝင်ခွင့်ရရန်ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်တွင်ဆက်လက်လျှောက်ထားရာ၊အထက်ဖော်ပြပါအရေးယူလောက်သောဥပဒေပြဿနာများအပေါ်ကြားနာနိုင်ရန်အထူးအယူခံဝင်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။

အထူးအယူခံခုံရုံးစီရင်ချက်စာမျက်နှာ၅နှင့်၆တွင်၊အထူးခုံရုံးကအောက်ပါအတိုင်းသုံးသပ်သည်-

“မန္တလေးခရိုင်တရားရုံးကအမွေရှင်မိဘများမှာအချင်းဖြစ်မြေကိုသမီးဖြစ်သူဒေါ်အေးအေးမူအမည်ငှါးဖြင့်ဝယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊အဆိုပါမြေနှင့်အဆောက်အဦအပါအဝင်အကျိုးခံစားခွင့်အရပ်ရပ်သည်မိဘနှစ်ပါးကွယ်လွန်စဉ်ကကျန်ရှိခဲ့သည့်ပစ္စည်းဟုသုံးသပ်ပြီးပဏာမဒီကရီချမှတ်ခဲ့သည်။

မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်က၊မန္တလေးခရိုင်တရားရုံး၏စီရင်ချက်နှင့်ဒီကရီကိုဆက်လက်အတည်ပြုသည်။

ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကအယူခံမှုအားလက်ခံသင့်မသင့်ကြားနာပြီးပလပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။”

ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်အယူခံတွင်၊လက်ခံသင့်မသင့်ကြားနာပြီးနောက်ပလပ်ခဲ့ခြင်းသည်ဒေါ်အေးအေးမူတင်ပြသောဥပဒေပြဿနာများကိုဆုံးဖြတ်ရန်ပျက်ကွက်ခြင်းဖြစ်သဖြင့်တရားစီရင်ရေးလွဲမှားခြင်း( miscarriage of justice )ကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။

အထူးခုံရုံးစီရင်ချက်စာမျက်နှာ၆တွင်၊ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကအောက်ပါအတိုင်းသုံးသပ်သည်-

“အချင်းဖြစ်မြေကို၂၄-၆-၁၉၇၇ခုနှစ်တွင်ရောင်းသူဒေါ်စိန်စိန်၊ဝယ်သူဒေါ်အေးအေးမူအမည်ဖြင့်အရပ်စာချုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီးနောက်၂၂-၁၀-၁၉၈၅ရက်နေ့တွင်ရောင်းသူဒေါ်စိန်စိန်နှင့်ဝယ်သူဒေါ်အေးအေးမူအမည်ဖြင့်မှတ်ပုံတင်စာချုပ်ချုပ်ဆို၍၁၉၉၅ခုနှစ်တွင်ဒေါ်အေးအေးမူအမည်ဖြင့်နှစ်၃၀မြေငှါးဂရန်ရရှိခဲ့သည်။”

အထူးခုံရုံးကစီရင်ချက်စာမျက်နှာ၇တွင်အောက်ပါအတိုင်းဆက်လက်သုံးသပ်သည်-

“ဂရန်စာချုပ်တွင်မပါသောအခြားသူတဦး၏အကျိုးငှါအမည်ခံအမည်ငှါးမြေဂရန်ထုတ်ပေးခြင်းဟူ၍ထုံးသာဓကမရှိပေ။

သို့ဖြစ်ရာယခုအမှုတွင်ဒေါ်အေးအေးမူသည်မြေငှါးဂရန်ရရှိခဲ့၍အစိုးရထံမှမြေငှါးအခွင့်အရေးအရလူနေထိုင်ရန်ဖြစ်စေ၊လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ရန်ဖြစ်စေမြေကိုစီမံခန့်ခွဲအသုံးပြုပိုင်ခွင့်ရရှိသွားပြီဖြစ်သည်။

ဦးအန့်ကူ(ခ)ဦးအောင်အောင် နှင့် ဦးတင်ဝင်းပါ၁၀အမှု(၁၉၉၉ခုနှစ်၊မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊စာ-၂၂၄)တွင်၊မြေကွက်နှစ်ကွက်နှင့်အဆောက်အအုံတို့မှာမူလကဒေါ်စန်းနု၏မိဘများကျန်ရစ်ခဲ့သောအမွေဆိုင်ပစ္စည်းဖြစ်ရာနောက်ပိုင်းတွင်ဒေါ်စန်းနုအမည်ဖြင့်ဂရန်ပေါက်နေသည့်တိုင်အောင်အမွေဆိုင်မြေကွက်များအဖြစ်မှဒေါ်စန်းနုတဦးတည်းပိုင်မြေအဖြစ်သို့ပြောင်းလဲသွားမည်မဟုတ်ဟုဆုံးဖြတ်ခဲ့ရာအဆိုပါအမှုတွင်ယင်းမြေကွက်များသည်မူလကဒေါ်စန်းနု၏မိဘများကျန်ရစ်ခဲ့သောအမွေဆိုင်ဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင်မှဒေါ်စန်းနုအမည်ဖြင့်ဂရန်ပေါက်ခြင်းဖြစ်၍ယခုအမှုနှင့်ဖြစ်ရပ်ခြင်းမတူပေ။

အမွေရှင်ဖခင်မကွယ်လွန်မီကပင်သမီးဖြစ်သူမခင်ဌေးမြင့်အမည်ဖြင့်ဂရန်ချထားပေးခြင်းဖြစ်၍ဖခင်သည်အချင်းဖြစ်မြေတွင်အခွင့်အရေးတစုံတရာမရှိသည့်အတွက်ဖခင်ကွယ်လွန်စဉ်တွင်အမွေပုံပစ္စည်းအဖြစ်မကျန်ရစ်ကြောင်း၊ဦးမျိုးမင်းသိန်း(ကွယ်လွန်သူဦးခင်မောင်ရင်၏တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်) နှင့် ဒေါ်ခင်ဌေးမြင့်ပါ၆အမှု(၂၀၁၃ခုနှစ်၊မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊စာ-၈၇)တွင်ထုံးပြုသည်။

ယခုအမှုတွင်အချင်းဖြစ်မြေကိုဖခင်သက်ရှိထင်ရှားရှိစဉ်ကပင်ဖခင်ဦးကျော်စိန်အမည်ဖြင့်တခါမျှဂရန်ရရှိခဲ့ခြင်းမရှိခြင်းကြောင့်ဦးကျော်စိန်တွင်စီမံခန့်ခွဲခွင့်မရှိ၍အကျိုးခံစားခွင့်လည်းမရရှိခဲ့သဖြင့်ဦးကျော်စိန်ကွယ်လွန်စဉ်အချင်းဖြစ်မြေသည်ဖခင်ကျန်ရစ်ခဲ့သောအမွေဆိုင်ပစ္စည်းဖြစ်သည်ဟုဆိုနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။”

———————————————————————-

ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်က၂၀၁၅ခုနှစ်၊နိုဝင်ဘာလ၁၆ရက်နေ့တွင်ဆုံးဖြတ်သော၊၂၀၁၅ခုနှစ်၊တရားမအထူးအယူခံမှုအမှတ်၁၉(ဒေါ်ထွေးထွေးပါ၃ နှင့် ဦးစောလှိုင်ပါ၆)အမှုတွင်-

“သမီးဖြစ်သူဒေါ်မေရီအမည်ဖြင့်ဂရန်အမည်ပေါက်နေသောမြေကွက်ကိုအမွေရှင်ဦးရောဒရိတ်၊ဒေါ်ခွမ်တို့ကျန်ရစ်သောအမွေပုံပစ္စည်းအဖြစ်သတ်မှတ်ကာမူလရုံးတရားလိုစွဲဆိုသည့်အတိုင်းအနိုင်ဒီကရီချမှတ်ပေးခဲ့သည့်ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်၏စီရင်ချက်နှင့်ဒီကရီသည်ဥပဒေစီရင်ထုံးများနှင့်ညီညွတ်မှုမရှိကြောင်း”ဆုံးဖြတ်သည်။

————————————————————————————

အလားတူပင်ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်က၂၀၁၆ခုနှစ်၊မေလ၂၃ရက်နေ့တွင်ဆုံးဖြတ်သော၊၂၀၁၆ခုနှစ်၊တရားမအထူးအယူခံမှုအမှတ်၁၁နှင့်၁၂(ဒေါ်မော်မော်နိုင် နှင့် ဒေါ်အေးအေးကြည်ပါ၈)အမှုတွင်-

“ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကအမွေရှင်ဒေါ်စန်းမကွယ်လွန်မီ၅နှစ်ကတည်းကသားဖြစ်သူဦးမျိုးညွန့်အမည်ဖြင့်ဂရန်ရရှိခဲ့သည့်မန္တလေးမြို့၊ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ်၊မောရဂီဝါရပ်ကွက်၊အကွက်(၇၁၄)၊ဦးပိုင်အမှတ်(၅)မြေနှင့်မြေပေါ်ရှိအဆောက်အအုံကိုအမွေပစ္စည်းအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့၍ပဏာမဒီကရီတွင်ထည့်သွင်းချမှတ်ခဲ့ခြင်းသည်ဥပဒေအရမှန်ကန်ခြင်းမရှိကြောင်း”ဆုံးဖြတ်သည်။

တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့်ရှိမရှိမဆင်ခြင်ဘဲတရားစွဲဆိုသည့်သာဓကများဖြစ်သည်။

အဆိုလွှာကိုအဆိုလွှာတင်သည့်နေ့ကပင်ပယ်ချရန်ဖြစ်သည်။

———————————————————————

အထူးခုံရုံးကထုတ်နုတ်ထားသောဒုတိယဥပဒေပြဿနာအပေါ်၊ဒေါ်အေးအေးမူ၏တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေတင်ပြလျှောက်လဲချက်ကိုစီရင်ချက်စာမျက်နှာ၃တွင်အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

“Mulla ၏၂၀၁၈ခုနှစ်တွင်၁၇ကြိမ်မြောက်ထုတ်ဝေသောတရားမကျင့်ထုံးဥပဒေကျမ်းစာမျက်နှာ၅၀၈တွင်တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ၉၇ကိုဋီကာဖွင့်ရာ၌၊ Final Decree Passed during the Pendency of Appeal from Preliminary Decree ခေါင်းစဉ်အောက်၌ Taleb Ali v Abdul Aziz. ILR 57 Cal 1013 အမှုတွင်စုံညီခုံရုံးအပါအဝင်စီရင်ထုံးအများအပြားကိုကိုးကား၍ပဏာမဒီကရီကိုအယူခံမဝင်မီအပြီးသတ်ဒီကရီကိုချမှတ်လိုက်ပါကယင်းပဏာမဒီကရီအပေါ်အယူခံဝင်ခွင့်ကိုမပိတ်ပင်ကြောင်း၊ထိုအချက်မျိုးတွင်အပြီးသတ်ဒီကရီသည်ပဏာမဒီကရီအပေါ်အခြေခံ၍ချမှတ်သောဒီကရီဖြစ်၍အကယ်၍ပဏာမဒီကရီကိုပြင်ဆင်သို့မဟုတ်အစားထိုးခြင်းပြုလိုက်ပါကအပြီးသတ်ဒီကရီမှာလည်းပျက်ပြယ်သွားပါ၍ယခုကြားနာလျက်ရှိသောအရေးယူလောက်သောပြဿနာဖြစ်သော”အပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ပြီးမှပဏာမဒီကရီအပေါ်တင်သွင်းသည့်အထူးအယူခံမှုတွင်ချမှတ်သောအထူးအယူခံခုံရုံး၏ဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီအပေါ်အာဏာသက်ရောက်မှုရှိသည်”ဟုဖြေကြားပေးသင့်ပါကြောင်းလျှောက်လဲတင်ပြသည်။”

အဆိုပါဥပဒေပြဿနာအပေါ်၊အယူခံတရားပြိုင်(၁)၊(၂)နှင့်(၄)တို့၏ရှေ့နေကချေပလျှောက်လဲချက်ကိုစီရင်ချက်စာမျက်နှာ၄နှင့်၅တွင်အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

“မူလမှုတွင်၂၄-၈-၂၀၂၀နေ့ကတည်းကအပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ပြီး၃လကြာသည်အထိအယူခံတင်သွင်းမှုမရှိခြင်းသည်မိမိတို့၏အခွင့်အရေးကိုမေ့လျော့အိပ်မောကျနေသူသာဖြစ်ကြောင်း၊တရားဥပဒေသည်ထကြွလုံ့လရှိသူကိုသာအကူအညီပေးပါသည်ဆိုသည့် The law assists the vigilant, not those who sleep over the right ဆိုသည့် Legal maxim ကိုလည်းယခုအမှုတွင်ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်ပါကြောင်း၊ဥပဒေအမြင်အရလျှောက်လဲရပါကပဏာမဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီနှင့်ပေါင်းစပ်သွားပြီးဖြစ်ပါကြောင်း၊အဆိုပါအပြီးသတ်ဒီကရီကိုအယူခံတရားလိုများကအယူခံတင်သွင်းခဲ့ခြင်းမရှိသဖြင့်ယနေ့တိုင်အတည်ဖြစ်လျက်ရှိပါကြောင်း၊အပြီးသတ်ဒီကရီကြောင့်နစ်နာသူအမှုသည်တဦးဦးသည်ထိုဒီကရီကိုအယူခံမဝင်ခဲ့ပါဘဲလျက်အပြီးသတ်ဒီကရီနှင့်တပေါင်းတည်းဖြစ်သွားသဖြင့်သူတခုတည်းအထီးတည်းမဟုတ်တော့သည့်ပဏာမဒီကရီအပေါ်တင်သွင်းသည့်အထူးအယူခံမှုတွင်အမြင့်ဆုံးတရားရုံးကအတည်ပြုခဲ့သည့်ပဏာမဒီကရီကိုပြင်ဆင်သည့်ဒီကရီကိုချမှတ်ခဲ့မည်ဆိုပါကမည်သူမျှအပြီးသတ်ဒီကရီကိုဥပဒေနှင့်အညီအယူခံတင်သွင်းခြင်းရှိတော့မည်မဟုတ်ပါကြောင်း၊သို့ပါ၍အပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ပြီးမှပဏာမဒီကရီအပေါ်တင်သွင်းသည့်အထူးအယူခံမှုတွင်ချမှတ်သည့်အထူးခုံရုံး၏ဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီအပေါ်အာဏာသက်ရောက်မှုရှိမရှိကိုရုံးတော်မှသင့်မြတ်သည့်အမိန့်ချမှတ်ပေးသင့်ကြောင်းလျှောက်လဲတင်ပြသည်။”

ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်အထူးခုံရုံးက၊စီရင်ချက်စာမျက်နှာ၈၊၉၊နှင့်၁၀တို့တွင်အောက်ပါအတိုင်းသုံးသပ်ဆုံးဖြတ်သည်-

“အချင်းဖြစ်မြေနှင့်အိမ်သည်အမွေရှင်ဦးကျော်စိန်နှင့်ဒေါ်သန်းညွန့်ကျန်ရစ်သောအမွေပုံပစ္စည်းဖြစ်ကြောင်းကောက်ယူကာမူလရုံးတရားလိုအားမိဘနှစ်ပါးကွယ်လွန်စဉ်ကျန်ရှိသောအမွေပုံပစ္စည်းတွင်၆ပုံ၁ပုံရထိုက်ကြောင်းပဏာမဒီကရီချမှတ်ပေးခဲ့သည့်ခရိုင်တရားရုံးနှင့်တရားလွှတ်တော်တို့၏စီရင်ချက်နှင့်ဒီကရီတို့ကိုပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကအတည်ပြုခဲ့ခြင်းသည်ဥပဒေနှင့်ညီညွတ်သည်ဟုမဆိုနိုင်ပေ။

တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ၂(၂)တွင်”ဒီကရီ”၏အဓိပ္ပာယ်ကိုဖော်ပြထားပြီးရှင်းလင်းချက်တွင်အမှုကိုအပြီးအပြတ်စီရင်ခြင်းမပြုနိုင်သေးဘဲနောက်ထပ်ဆောင်ရွက်ဖွယ်ရာများကျန်ရှိသောဒီကရီသည်ပဏာမဒီကရီဖြစ်သည်။အမှုကိုအပြီးအပြတ်စီရင်သောဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီဖြစ်သည်။ဒီကရီတရပ်သည်တစိတ်တဒေသအားဖြင့်ပဏာမဒီကရီဖြစ်၍၊တစိတ်တဒေသအားဖြင့်အပြီးသတ်ဒီကရီဖြစ်နိုင်သည်ဟုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသည်။

ပဏာမဒီကရီ၊အပြီးသတ်ဒီကရီဟူ၍ဒီကရီနှစ်ရပ်ချမှတ်ရန်အဆင့်နှစ်ဆင့်ခွဲ၍ဆောင်ရွက်ရသောအမှုများကိုတရားမကျင့်ထုံးဥပဒေအမိန့်၂၀နှင့်အမိန့်၃၄တို့တွင်ပြဌာန်းထားသည်။

အဆင့်နှစ်ဆင့်ခွဲ၍ဆောင်ရွက်ရသောအမှုများတွင်အယူခံဝင်ခွင့်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ပဏာမဒီကရီကြောင့်နစ်နာသူအမှုသည်တဦးဦးသည်ထိုဒီကရီကိုအယူခံမဝင်လျှင်အပြီးသတ်ဒီကရီကိုအယူခံဝင်ရာတွင်ပဏာမဒီကရီမမှန်ကြောင်းအငြင်းမပွါးရဟုတရားမကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ၉၇ကပိတ်ပင်ထားသည်။ကြားဖြတ်အမိန့်များကိုအယူခံဝင်ခွင့်ပိတ်ပင်သည့်တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ၁၀၅(၁)ပါပြဌာန်းချက်များမှပဏာမဒီကရီများကိုအတိအလင်းဖယ်ထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ပဏာမဒီကရီကိုအပြီးသတ်ဒီကရီမချမီအယူခံဝင်ရမည်ဟုလည်းကောင်း၊အပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ပြီးလျှင်အယူခံဝင်ခွင့်မရှိဟုလည်းကောင်းပြဆိုထားခြင်းမရှိရာပဏာမဒီကရီမှအယူခံဝင်ခြင်းကိုစည်းကမ်းကန့်သတ်ချက်မရှိဘဲကာလစည်းကမ်းသတ်အတွင်းအယူခံနိုင်သည့်အခွင့်အရေးကိုဥပဒေကပေးအပ်ထားသည်။

အပြီးသတ်ဒီကရီမှာသဘာဝအားဖြင့်ပဏာမဒီကရီအပေါ်မှီခိုနေရပြီးပဏာမဒီကရီ၏ညွှန်ကြားချက်နှင့်ထိန်းချုပ်မှုတို့နှင့်အညီအမှုကိုဆက်လက်ဆောင်ရွက်မှုများအရချမှတ်ရသောဒီကရီဖြစ်သည်။အပြီးသတ်ဒီကရီ၏တာဝန်မှာပဏာမဒီကရီကပေးထားသောအမိိန့်ကိုပြန်လည်ဖော်ပြရန်နှင့်တရားလို၏ရပိုင်ခွင့်ကိုရုပ်လုံးပေါ်စေရန်အတွက်ဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်သည်။ဒီကရီများသည်အမှုတမှုတည်းတွင်ဖြစ်ခြင်းကြောင့်ပဏာမဒီကရီမှအယူခံသည့်အမှုကိုကြားနာသည့်အယူခံရုံးသည်ပဏာမဒီကရီအားဆန့်ကျင်သောအမိန့်ကိုချမှတ်ခွင့်သို့မဟုတ်ပြောင်းလဲခွင့်အာဏာရှိသည်။ပဏာမဒီကရီမှအယူခံနိုင်သည့်အခွင့်အရေးကိုစည်းကမ်းကန့်သတ်ချက်မရှိဘဲပေးအပ်ထားခြင်းဖြစ်ပေရာအပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ခြင်းသည်ပဏာမဒီကရီအားအယူခံဝင်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ယင်းသို့အယူခံဝင်မှုအားကြားနာခြင်းကိုလည်းကောင်းပိတ်ပင်ခြင်းမရှိပေ။ပဏာမဒီကရီကိုပယ်ဖျက်လိုက်ပါကယင်းဒီကရီမှအယူခံသည့်အမှုကိုအပြီးသတ်ဒီကရီမချမှတ်မီတင်သွင်းသည်ဖြစ်စေ၊ချမှတ်ပြီးမှတင်သွင်းသည်ဖြစ်စေ၊အပြီးသတ်ဒီကရီမှာလွှမ်းမိုးခြင်းခံရမည်ဖြစ်သည်။

ပဏာမဒီကရီကိုပယ်ရာတွင်သို့မဟုတ်ပြောင်းလဲရာတွင်အယူခံရုံးအနေဖြင့်အပြီးသတ်ဒီကရီကိုပယ်ရန်သို့မဟုတ်ပြောင်းလဲရန်ညွှန်ကြားချက်ပေးရမည်။အပြီးသတ်ဒီကရီကိုအယူခဲဝင်ခြင်းမရှိသော်လည်းပဏာမဒီကရီမှအယူခံဝင်ခြင်းမှာတရားဝင်သည်။ထို့အပြင်ပဏာမဒီကရီကိုပယ်ဖျက်လိုက်ပါကအပြီးသတ်ဒီကရီမှာလည်းပဏာမဒီကရီနှင့်အတူပျက်ပြယ်သွားသည်။

ထိုကိစ္စမျိုးနှင့်ပတ်သက်၍ TALEB ALI နှင့် ABDUL AZIZ (၁၉၂၉ခုနှစ်၊အိုင်၊အယ်၊အာ(ရ်)၊အတွဲ၅၇၊စာ-၁၀၁၃)အမှုတွင်၊အောက်ပါအတိုင်းစီရင်ထုံးဖွဲ့ထားသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်-

An appeal from a preliminary decree is not incompetent, if a final decree is made before the appeal is presented.

“It is not necessary for a party, aggrieved by a preliminary decree, to appeal both from that decree and the final decree, in order to maintain his appeal against the preliminary decree, although the final decree apart from its being based on the preliminary decree may be otherwise correct.

When a preliminary decree is set aside, the final decree is superseded, whether the appeal was brought before or after the passing of the final decree. An appellate court, when setting aside or varying a preliminary decree, can, and indeed should, give directions for the setting aside or varying of the final decree, if the existence of the final decree is brought to its notice, as in all cases it ought to be.

A court of execution is entitled to enquire whether the final decree originally passed is still subsisting or has ceased to have effect. It does so, when a decree has been reversed; it must do so when a decree is superseded."

ယခုအမှုတွင်ရှိအယူခံတရားလိုများသည်မန္တလေးခရိုင်တရားရုံးကချမှတ်ခဲ့သောပဏာမဒီကရီကိုအဆင့်ဆင့်အယူခံဝင်ခဲ့သည်။ထိုသို့အယူခံဝင်ဆဲတွင်မူလမန္တလေးခရိုင်တရားရုံးကအပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။အပြီးသတ်ဒီကရီသည်ပဏာမဒီကရီပေါ်တွင်တည်မှီရာဖြစ်သောကြောင့်ပဏာမဒီကရီအပေါ်တွင်တင်သွင်းသည့်အထူးအယူခံမှုတွင်ချမှတ်သောအထူးအယူခံခုံရုံးဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီအပေါ်အာဏာသက်ရောက်မည်ဖြစ်သည်။

သို့ဖြစ်ပါ၍ကြားနာခဲ့သည့်ပြဿနာကိုအောက်ပါအတိုင်းဖြေဆိုလိုက်သည်-

“မန္တလေးမြို့၊ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ်၊ပြည်ကြီးမျက်ရှင်ရပ်၊အကွက်၈၁၅၊ဦးပိုင်(၂-ဆ)ဂရန်မြေကွက်သည်မိဘများသက်ရှိထင်ရှားရှိစဉ်ကပင်ဂရန်စာချုပ်တွင်၂တရားပြိုင်ဒေါ်အေးအေးမူအမည်ပေါက်လျက်ရှိသည်ဖြစ်ပါလျက်ထိုမြေနှင့်မြေပေါ်ရှိအဆောက်အဦအပါအဝင်အကျိုးခံစားခွင့်အရပ်ရပ်မှာမိဘများကွယ်လွန်စဉ်ကျန်ရှိသောအမွေပုံပစ္စည်းဖြစ်သည်ဟုဆုံးဖြတ်ပြီးပဏာမဒီကရီချထားသည်ကိုပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်ကလက်ခံအတည်ပြုသည်မှာဥပဒေနှင့်ညီညွတ်မှန်ကန်မှုမရှိကြောင်း။”

“အပြီးသတ်ဒီကရီချမှတ်ပြီးမှပဏာမဒီကရီအပေါ်တင်သွင်းသည့်အထူးအယူခံမှုတွင်ချမှတ်သောအထူးအယူခံခုံရုံး၏ဒီကရီသည်အပြီးသတ်ဒီကရီအပေါ်အာဏာသက်ရောက်မှုရှိပါကြောင်း။”

ဤတရားမအထူးအယူခံမှုကိုခွင့်ပြု၍မူလရုံး၏ပဏာမဒီကရီနှင့်အပြီးသတ်ဒီကရီကိုလည်းကောင်း၊တရားရုံးအဆင့်ဆင့်တို့၏စီရင်ချက်နှင့်ဒီကရီများကိုလည်းကောင်းပယ်ဖျက်လိုက်ပြီး၊အယူခံတရားပြိုင်ဒေါ်သီသီမွန်စွဲဆိုသောအမှုကိုတရားရုံးအဆင့်ဆင့်စရိတ်နှင့်တကွပလပ်လိုက်သည်။”

အဆိုးသံသရာနှစ်ချီ၍ကြာခဲ့သည်မှာမဖြစ်စကောင်း။