အစိုးရမြေများကိုအနည်းဆုံးအနှစ်၆၀ဆန့်ကျင်လက်ရှိထားပါမှပိုင်ရှင်ဖြစ်သွားနိုင်သည်။ 1959 BLR ( H C ) 314, 1961 BLR ( H C ) 119, 1972 BLR ( S B ) 112(125)

ဆရာကြီးဦးမြသင်ကြားပို့ချချက်များ

“အစိုးရမြေများကိုအနည်းဆုံးအနှစ်၆၀ဆန့်ကျင်လက်ရှိထားပါမှပိုင်ရှင်ဖြစ်သွားနိုင်သည်”

———————————

1959 BLR ( H C ) 314 

U SAUNG (APPELLANT)

                 V.

U KHIN MAUNG AND ONE (RESPONDENTS).*

Before U San Maung, J.

—————————————

1961 BLR ( H C ) 119 

U PU AND ONE, (APPELLANTS) 

                         V.

RAM KISHAN AND ANOTHER (RESPONDENTS).*

Before U San Maung and U Mya Thein, JJ.

——————————————-

1972  BLR ( S A B ) 112(125)

မောင်တင်ဦးပါ၆ နှင့် ဦးမြသီးပါ၂

တရားသူကြီးချုပ်ဦးလှသင်း၊တရားသူကြီးဦးတင်အုံးနှင့်တရားသူကြီးဦးသန်းအောင်တို့ရှေ့တွင်

————————————————

အထက်ပါစီရင်ထုံးများကိုဖတ်ပါ။

——————————————

1959 BLR ( H C ) 314 

U SAUNG (APPELLANT)

                 V.

U KHIN MAUNG AND ONE (RESPONDENTS).*

Before U San Maung, J.

အမှုတွင်၊တရားဝန်ကြီးဦးစံမောင်ကစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၃၁၅နှင့်၃၁၆၌အောက်ပါအတိုင်းသုံးသပ်ဆုံးဖြတ်သည်-

“In the case now under consideration what the plaintiff said was that he was a squatter for about 15 years on the suit land which then stood in the name of Daw Sein Tin who was a lessee of the Rangoon Development Trust. 

Recently, the National Housing Board which was the successor of the Rangoon Development Trust, issued a 6o years' lease to the defendant-respondent U Khin Maung in place of the deceased Daw Sein Tin. 

The plaintiff-appellant therefore claims that by virtue of the fact that he had been in possession of the suit land as a squatter for over 12 years, he was entitled to a declaration as against the defendant-respondent that he had acquired a landholder's right.

It is, however, clear that such a declaration as that asked for by the plaintiff-appellant cannot be given on the facts stated by him. 

Government was the owner of the land and still remains the owner as there can be no prescriptive a right against it except through adverse possession for more than 60 years. 

[See Secretary of State for India v. Chellikani Rama Rao (I)(1916) I.L.R. 39 Mad. 617. Kodoth Ambu Nair v. Secretary of State for India (2) A.I.R. (1924) P.C. 150. and Abdul Wahab v. Secretary of State (3) (1926) I.L.R. 7 Lah. 210.]. 

The defendant-respondent U Khin Maung being a lessee of the National Housing Board which is a Government agency, there cannot be any decrec for declaration against him that the plaintiff-appellant U.Saung is the owner of the land, which he is not. 

Accordingly, the bundle of facts which the plaintiff can prove cannot give him the judgment which he seeks.

Consequently, there was no cause of action as against the defendant-respondent U Khin Maung.

In the result, the appeal fails and is dismissed with costs. 

Advocate fees two gold mohurs.”

——————————————————-

1961 BLR ( H C ) 119 

U PU AND ONE, (APPELLANTS) 

                         V.

RAM KISHAN AND ANOTHER (RESPONDENTS).*

Before U San Maung and U Mya Thein, JJ.

အမှုတွင်၊၁၂နှစ်ကျော်ဆန့်ကျင်လက်ရှိထားသောတရားလိုတို့သည်၊ဆန့်ကျင်လက်ရှိထားသောအိမ်၏ပိုင်ရှင်များဖြစ်သွားကြောင်း၊တရားလွှတ်တော်ခုံရုံးကအောက်ပါအတိုင်းထုံးဖွဲ့ထားသည်-

“In our opinion, there is no doubt whatsoever that the plaintiffs have become owners of the house in suit in view of article 144 of the Limitation Act read with section 28 thereof, for section 28 reads: " At the determination of the period hereby limited to any person for instituting. a suit for possession of any property, his right to such property shall be extinguished."

ခုံရုံးက”there is no doubt whatsoever”(မည်သည့်သံသယမျှမရှိ)ဟုအစချီကာ၊ဆိုင်ရာပြဌာန်းချက်များကိုရည်ညွှန်းပြီး”တရားလိုများသည်ဆန့်ကျင်လက်ရှိထားခြင်းကိုအကြောင်းပြုပြီးအိမ်ပိုင်ရှင်ဖြစ်သွားသည်”ဟူသောအဆိုအမိန့်ကိုပြတ်ပြတ်သားသားမြွက်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။

စီရင်ထုံးတွင်တရားလွှတ်တော်မူလဘက်ဌာန၏အဆုံးအဖြတ်ကိုအတည်ပြုရာ၌ခုံရုံးက၊၁၂နှစ်ကဆန့်ကျင်လက်ရှိထားသောတရားလိုများသည်ကာလစည်းကမ်းသတ်အက်ဥပဒေပထမဇယားအမှတ်စဉ်၁၄၄နှင့်ပုဒ်မ၂၈တို့အရအချင်းဖြစ်အိမ်၏ပိုင်ရှင်များဖြစ်သွားကြောင်းစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၂၆တွင်အောက်ပါအတိုင်းပြဆိုထားသည်-

“In our opinion, there is no doubt whatsoever that the plaintiffs have become owners of the house in suit in view of article 144 of the Limitation Act read with section 28 thereof, for section 28 reads: " At the determination of the period hereby limited to any person for instituting. a suit for possession of any property, his right to such property shall be extinguished."

The matter is, however, not so simple, regarding the lease-hold land in respect of which the plaintiffs have claimed that they had become owners by prescription, and in respect of which the learned trial Judge had merely declared that they were lessees in substitution of the original lessees.”

တရားဝန်ကြီးဦးစံမောင်ပါဝင်သောခုံရုံးက၊တရားလိုတို့သည်အချင်းဖြစ်အိမ်၏ပိုင်ရှင်များဖြစ်ကြောင်းမြွက်ဟကြေညာသည့်ဒီကရီကိုစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၃၀၌အောက်ပါအတိုင်းချမှတ်သည်-

“In the result, the appeal succeeds in part. Instead of the decree granted to the plaintiff's in the trial Court there will be a decree:

(i) declaring that the plaintiffs are the owners of the jonestoreyed building known as No. 4 in 12rd Street, Rangoon;

(il) declaring that they are not liable to be dispossessed of the site on which this building stands by the original lessees Bhagwandin Lohar and Bhulai Lohar or their successors-in-title, because of Article 28 of the Limitation Act by which their right to possession had been extinguished.”

————————————-

1972  BLR ( S A B ) 112 

မောင်တင်ဦးပါ၆ နှင့် ဦးမြသီးပါ၂

တရားသူကြီးချုပ်ဦးလှသင်း၊တရားသူကြီးဦးတင်အုံးနှင့်တရားသူကြီးဦးသန်းအောင်တို့ရှေ့တွင်

နိုင်ငံတော်တရားရုံးချုပ်အထူးခုံရုံးကစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၂၂တွင်အောက်ပါအတိုင်းသုံးသပ်သည်-

“အထက်တွင်ဖော်ပြထားသောအမှုများ၌မြန်မာနိုင်ငဲရှိတရားရုံးများက၊ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေအချက်၁၄၂နှင့်အချက်၁၄၄တို့နှင့်ပတ်သက်၍ဆင်ခြင်သုံးသပ်ပုံတို့ကိုထောက်ရှုဆင်ခြင်ခြင်းအားဖြင့်ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေအချက်၁၄၂နှင့်၁၄၄တို့တွင်ပါရှိသောစကားရပ်များအရဆိုလျင်၊တရားလိုကတရားပြိုင်လက်တွင်ရှိသောမရွှေ့မပြောင်းနိုင်သည့်ပစ္စည်းကိုလက်ရောက်ရလိုမှုစွဲဆိုသောအခါယင်းအမှုသည်အချက်၁၄၂၊သို့မဟုတ်အချက်၁၄၄နှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းရှိသလားဟုဆုံးဖြတ်ရာ၌အောက်ပါမူများအပေါ်တွင်အခြေခံရမည်ဖြစ်သည်။

၁။အချက်၁၄၄သည်ကြွင်းကျန်သော(Residuary)အချက်ဖြစ်သည်။အချက်၁၄၂သည်အတိအလင်းသီးခြားပြဌာန်းထားချက်ဖြစ်သည်။အမှုတမှုသည်အချက်၁၄၂နှင့်အကျုံးမဝင်လျှင်၊သို့မဟုတ်အချက်၁၄၂နှင့်သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိလျှင်၊အခင်းဖြစ်မရွှေ့မပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်းလက်ရောက်ရလိုမှုသည်အချက်၁၄၄နှင့်အကျုံးဝင်လေသည်။

၂။တရားလိုသည်ပိုင်ရှင်အနေနှင့်ဖြစ်စေ၊အခြားနည်းအရဖြစ်စေ၊လက်ရှိဖြစ်ခဲ့သောမရွှေ့မပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်းအပေါ်တွင်၊တရားပြိုင်ကကျူးကျော်ဝင်ရောက်သဖြင့်တရားလိုကလက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရလျှင်၊သို့မဟုတ်တရားလိုကိုယ်တိုင်ကယင်းပစ္စည်းကိုလက်လွတ်လိုက်လျှင်၊ယင်းပစ္စည်းအတွက်လက်ရောက်ရလိုမှုစွဲဆိုခဲ့သော်ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေအချက်၁၄၂နှင့်သာသက်ဆိုင်ခြင်းရှိမည်ဖြစ်သည်။

၃။(က)တရားလိုသည်ပိုင်ဆိုင်မှုသာရှိ၍မည်သည့်အခါတွင်မျှလက်ရှိမဖြစ်ခဲ့ဘူးသောမရွှေ့မပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်းကိုလက်ရောက်ရလိုမှုစွဲဆိုခဲ့သော်ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေအချက်၁၄၂နှင့်အကျုံးဝင်မည်မဟုတ်ပေ။

(ခ)ထို့ပြင်တရားလိုကအငှါးချထားသဖြင့်၊သို့မဟုတ်ခွင့်ပြုသဖြင့်မရွှေ့မပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်းတွင်ဝင်ရောက်နေထိုင်ပြီးနောက်မှတရားလို၏ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ကိုဆန့်ကျင်ဘက်ပြုပြီးနေထိုင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူထံမှပစ္စည်းကိုလက်ရောက်ရလိုမှုစွဲခဲ့သော်အချက်၁၄၂နှင့်အကျုံးဝင်မည်မဟုတ်။

(ဂ)ထို့ပြင်တရားလိုသည်တကြိမ်တခါကမရွှေ့မပြောင်းနိုင်သောပစ္စည်းကိုလက်ရှိဖြစ်ခဲ့ဘူးသော်လည်း၊ယင်းပစ္စည်းကိုလက်မလွတ်ဘဲကွက်လပ်အဖြစ်ထားရှိပြီးလျစ်လျူရှုထားသည့်အခါ၌တရားပြိုင်ကဝင်ရောက်ပြီးပိုင်ရှင်ကိုဆန့်ကျင်ဘက်မပြုဘဲနေထိုင်(Squatter)သည်။တရားပြိုင်ကနောက်ပိုင်းတွင်တရားလိုကိုဆန့်ကျင်ဘက်ပြု၍လက်ရှိထားခဲ့ကြောင်းပြုမူပြောဆိုလာသဖြင့်တရားလိုကလက်ရောက်ရလိုမှုစွဲခဲ့သော်အချက်၁၄၂နှင့်အကျုံးဝင်မည်မဟုတ်။

ယခုအမှုတွင်တရားလို၏အဆိုလွှာနှင့်သက်သေခံချက်များ၌ပါရှိသောအဆိုပြုချက်တို့မှာအောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။တရားလိုသည်အခင်းဖြစ်မြေ၏ပိုင်ရှင်ဖြစ်သည်။အစိုးရထံမှအငှါးဂရံအရအငှါးချထားခြင်းခံရသူဖြစ်သည်။၁၉၅၉ခုနှစ်တွင်အချင်းဖြစ်မြေပေါ်တွင်ကျောင်းအဆောက်အဦများမှလွဲ၍အခြားအဆောက်အဦတခုမျှမရှိပေ။အခြားမည်သူတဦးတယောက်မျှလည်းမရှိပေ။ကျောင်းမှာတရားလိုကထားရှိသောကျောင်းဖြစ်သည်။မြေတကွက်လုံးသည်တရားလိုလက်တွင်ရှိသည်။ထို့နောက်၁၉၆၀ခုနှစ်၊ဧပြီလ၆ရက်နေ့တွင်တရားပြိုင်များကကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးအိမ်များဆောက်လုပ်နေထိုင်ခဲ့သည်ဟုအဆိုရှိသည်။တရားပြိုင်တို့လက်တွင်ရောက်ရှိသွားသောအခင်းဖြစ်မြေကိုတရားလိုကလက်ရှိရလိုမှုနှင့်တရားပြိုင်တို့ကိုဖယ်ရှားပေးရန်သက်သာခွင့်တောင်းသောအမှုဖြစ်သည်။တရားလိုသည်၁၉၃၉ခုနှစ်တွင်အငှါးဂရံရရှိပြီးနောက်အခင်းဖြစ်မြေကွက်ကိုလက်ရှိမရခဲ့ကြောင်းအဆိုပြုခြင်းမရှိပေ။လက်ရှိရခဲ့ကြောင်းသာအဆိုပြုထား၏။တရားပြိုင်သည်တရားလို၏ခွင့်ပြုချက်အရအခင်းဖြစ်မြေကွက်ပေါ်တွင်ဝင်ရောက်နေထိုင်ခဲ့သည်ဟူ၍လည်းအဆိုပြုထားချက်မရှိပေ။တရားပြိုင်သည်တရားလို၏မြေပေါ်တွင်တရားလိုကမတားမြစ်ဘဲအသာတကြည်ဝင်ရောက်နေထိုင်ခဲ့ကြောင်းနှင့်တရားလို၏ပိုင်ဆိုင်မှုကိုမဆန့်ကျင်ဘဲနေထိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟူ၍လည်းအဆိုပြုထားချက်မရှိပေ။”

စီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၂၄တွင်အထူးခုံရုံးကအောက်ပါအတိုင်းဆက်လက်သုံးသပ်သည်-

“ယခုအမှုတွင်၊အဆို၊အချေနှင့်သက်သေခံချက်များအရပေါ်ပေါက်သောအကြောင်းအချက်၊အဆိုပြုထားချက်နှင့်ငြင်းချက်တို့ကိုထောက်ရှုခြင်းအားဖြင့်ပေါ်လွင်ထင်ရှားသောအချက်မှာယခုအမှုမူလရုံးတရားလိုသည်မြေငှါးဂရံရရှိခဲ့သောပိုင်ရှင်အနေနှင့်အခင်းဖြစ်မြေကိုလက်ရှိထားခဲ့ရာမှတရားပြိုင်ကကျူးကျော်ဝင်ရောက်နေထိုင်ပြီးတရားလိုကလက်မဲ့ဖြစ်သွားခဲ့သည့်အတွက်၊တရားလိုကတရားပြိုင်ကိုအချင်းဖြစ်မြေမှဖယ်ရှား၍လက်ရောက်ရလိုမှုစွဲဆိုခြင်းဖြစ်သည်ဟူသောအချက်ပင်ဖြစ်သည်။ထို့ကြောင့်ဤအမှုသည်ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေအချက်၁၄၂နှင့်အကျူံးဝင်သက်ဆိုင်မှုရှိသည်ဟုကျွန်ုပ်တို့ယူဆသည်။

ကာလစည်းကမ်းသတ်အချက်၁၄၂နှင့်သက်ဆိုင်မှုရှိသောအမှုများ၌အမှုစွဲဆိုခြင်းမပြုမီ၁၂နှစ်ကာလအတွင်းတချိန်ချိန်က၊တရားလိုသည်အခင်းဖြစ်မြေကိုလက်ရှိဖြစ်ခဲ့ကြောင်းထင်ရှားစေအောင်သက်သေခံအထောက်အထားတင်ပြရန်တရားလိုအပေါ်၌တာဝန်ရှိသည်။အမ်၊အေ၊အမ်၊မူသီးယားချစ်တီး နှင့် စီ၊နာဗွီသေးဗါး(၁၂၊ဘီ၊အယ်(လ်)၊တီ၊၂၃၄)အမှုစီရင်ထုံး၌အတိအလင်းဆုံးဖြတ်ထားသည်ကိုတွေ့ရ၏။ထို့ပြင်မောင်ရာကျော် နှင့် မငွေ(အတွဲ၂၊အောက်မြန်မာပြည်စီရင်ထုံး၊၅၆(၅၇)။)အမှုနှင့်ဦးမောင်ကြီး နှင့် မောင်အုံးပွင့်(အတွဲ၇၊ရန်ကုန်စီရင်ထုံး၊၈၅(၈၈)။)အမှုတို့တွင်လည်းအလားတူဆုံးဖြတ်ထားသည်။

ယခုအမှု၌တရားလိုဘက်မှတရားပြိုင်များသည်တရားလိုအဆိုပြုထားသည့်အတိုင်း၁၉၆၀ခု၊ဧပြီလ၆ရက်နေ့ကအခင်းဖြစ်မြေပေါ်ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ပြီးအိမ်ဆောက်နေထိုင်ခဲ့ကြောင်းနှင့်ထို၁၉၆၀ခု၊ဧပြီလ၆ရက်နေ့အထိတရားလိုသည်အခင်းဖြစ်မြေကိုလက်ရှိဖြစ်ခဲ့ကြောင်းတို့ကိုထင်ရှားစေရန်ခိုင်မာလုံလောက်သောသက်သေခံအထောက်အထားတင်ပြခြင်း၊တင်သွင်းထားခြင်းမရှိပေ။၁၉၆၀ခု၊ဧပြီလ၆ရက်နေ့အထိတရားလိုသည်အခင်းဖြစ်မြေကိုလက်ရှိဖြစ်ခဲ့ကြောင်းသက်သေခံချက်များအရပေါ်လွင်ခြင်းမရှိပေ။ထို့ကြောင့်တရားလိုစွဲဆိုထားသောအမှုများသည်ကာလစည်းကမ်းသတ်ကျော်လွန်နေပြီဖြစ်သောကြောင့်အမှုများကိုပယ်ရမည်ဖြစ်သည်။ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေပုဒ်မ၃ကိုကြည့်ပါ။”

စီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၂၅တွင်၊အထူးခုံရုံးကအောက်ပါအတိုင်းဆုံးဖြတ်သည်-

“သို့သော်မူလရုံးတရားပြိုင်များသည်အခင်းဖြစ်မြေကွက်များ၏ပိုင်ရှင်ဖြစ်မလာပေ။ကာလစည်းကမ်းသတ်ဥပဒေပုဒ်မ၂၈သည်ဤအမှုများနှင့်သက်ဆိုင်မှုမရှိပေ။မြေသည်အစိုးရ(အိုးအိမ်ကော်ပိုရေးရှင်း)မြေဖြစ်သည်။အစိုးရကသော်လည်းကောင်း၊အိုးအိမ်ကော်ပိုရေးရှင်းကသော်လည်းကောင်းလိုအပ်သလိုအရေးယူနိုင်မည်ဖြစ်သည်။မြေငှါးဖြစ်သူမူလရုံးတရားလိုကသာလျှင်လက်ရောက်ရလိုမှုမစွဲဆိုနိုင်တော့ခြင်းဖြစ်သည်။မောင်အေးဖေ နှင့် ပြည်သူ့အိုးအိမ်အဖွဲ့(၁၉၅၈၊မြန်မာနိုင်ငံစီရင်ထုံး၊၂၂(၂၅)(တရားလွှတ်တော်ချုပ်)။)အမှု၌ဆုံးဖြတ်ထားသည်မှာရန်ကုန်မြို့အတွင်းရှိမြေငှါးဖြစ်သောမြေအကွက်များကိုဆန့်ကျင်လက်ရှိထားကာမျှဖြင့်ပိုင်ရှင်ဖြစ်မလာနိုင်ပေ။ယင်းစီရင်ထုံး၌ဤသို့သုံးသပ်ထား၏။

"It is common ground that the Board does not claim any title whatsoever to the house standing on the land except its right to proceed against it for recovery of the rents due in respect of the land. On the other hand, the applicants as persons in possession can hold it against all the world except the true owner. It must therfore be said that as aginst the Board the applicants are entitled to the house subject to the right of the Board for recovery of the arrears of the rent due on the land."

သို့ဖြစ်ရကား၊အခွင့်ထူးအယူခံမှုများဖြစ်သောအမှုအမှတ်၆/၇၁၊၇/၇၁၊၈/၇၁၊၉/၇၁၊၁၀/၇၁၊နှင့်၁၁/၇၁တို့ကိုစရိတ်နှင့်တကွခွင့်ပြု၍၊အယူခံရုံးစီရင်ချက်နှင့်အမိိန့်များကိုပယ်ဖျက်ပြီးလျှင်၊မူလရုံးတွင်စွဲဆိုထားသောသက်ဆိုင်ရာမူလမှုအသီးသီးကိုစရိတ်နှင့်ပယ်လိုက်သည်။”

————————————