အယူခံဝင်ခွင့် နှင့် အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသူ၏ဥပဒေသဘော။

 ဆရာကြီးဦးမြသင်ကြားပို့ချချက်များ

အယူခံဝင်ခွင့်နှင့်အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသူ၏ဥပဒေသဘော

——————————

မည်သည့်အခါပလပ်ခြင်းခံရသောအမှုတွင်တရားခံဖြစ်သူကအယူခံဝင်နိုင်ခြင်း။

——————————-

အယူခံဝင်ခွင့်၏ဥပဒေသဘော

ပုဒ်မ၉၆အရခွင့်ပြုသောအယူခံဝင်ခွင့်သည်မူလအခွင့်အရေးဖြစ်သည်။[ 1950 BLR( S C )270 ]

ထိုအခွင့်အရေးမှာအောက်ရုံး၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည်မှန်ကန်ခြင်းရှိ၊မရှိဖြစ်စေ၊တရားဝင်၊မဝင်ဖြစ်စေစိစစ်ရန်အလို့ငှါလည်းကောင်း၊မှားယွင်းကြောင်းဖြစ်စေ၊ဥပဒေနှင့်မညီညွတ်ကြောင်းဖြစ်စေတွေ့ရှိရလျှင်သာ၍အဆင့်မြင့်သောတရားရုံးကပြင်ဆင်ရန်အလို့ငှါလည်းကောင်းထိုအဆင့်မြင့်သောတရားရုံး၌တရားဥပဒေအရစစ်ဆေးမှုခံယူခွင့်ဖြစ်သည်။[ 1950 BLR( S C )270 ]

အယူခံခွင့်ကိုမူဥပဒေကခွင့်ပြုပါမှရနိုင်သည်။[(1906)28 All, 545(549-550)]

တရားရုံး၏အဆုံးအဖြတ်ခံယူသည့်ကိစ္စတိုင်းတွင်အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသည်ဟုယူဆရန်မဟုတ်။ထိုအခွင့်အရေးကိုဥပဒေကခွင့်ပြုမှသာရရှိသည်။[ 10 LBR 150(P C )၊ 13 Ran 475( F. B. ) ]

အယူခံဝင်ခွင့်ကိုဥပဒေကပြဌာန်းပေးမှရသည်။အမိန့်တိုင်း၊ဆုံးဖြတ်ချက်တိုင်းမှအယူခံမဝင်နိုင်ချေ။[ 1970 BLR 195 ]

တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ၉၆တွင်တရားမမူလမှုစီရင်ပိုင်ခွင့်အာဏာကိုကျင့်သုံးချမှတ်သောဒီကရီတိုင်းကိုအယူခံဝင်ခွင့်ပေးထားသည်။အယူခံဝင်ခွင့်သည်မူလအခွင့်အရေးဖြစ်သည်။ကျင့်ထုံးဆိုင်ရာကိစ္စသက်သက်မဟုတ်။သို့ဖြစ်ရာတည်ဆဲအယူခံဝင်ခွင့်ကိုနုတ်ပယ်သောအက်ဥပဒေတရပ်ရပ်တွင်နောက်ကြောင်းပြန်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိကြောင်းအတိအလင်းပြဌာန်းထားခြင်းမရှိလျှင်ဖြစ်စေ၊ထိုသို့ရည်ရွယ်သည်ဟုမလွဲမသွေကောက်ယူ၍မရလျှင်ဖြစ်စေနောက်ကြောင်းပြန်အကျိုးသက်ရောက်မှုမရှိ။[ (1908)8Bom.337 ]

ဥပဒေပြဌာန်းချက်အသစ်တရပ်သည်တည်ဆဲအယူခံမှုကိုထိခိုက်ခြင်းမပြုနိုင်။သို့ဖြစ်ရာအယူခံတွင်ထမ်းဆောင်ရမည့်ရုံးခွန်ကိုတိုးမြှင့်သောဥပဒေတရပ်သည်ထိုဥပဒေမပြဌာန်းမီကစွဲဆိုသောအမှုမှပေါ်ပါက်လာသည့်အယူခံမှုများနှင့်မသက်ဆိုင်နိုင်။[ AIR 1960 S.C. 980 ]

အပြန်အလှန်အားဖြင့်ပြဌာန်းချက်တရပ်ရပ်အရအယူခံခွင့်ဆိုင်ရာအခွင့်အရေးသစ်ကိုထိုပြဌာန်းချက်မတိုင်မီကစွဲဆိုခဲ့သောအမှုမှအမှုသည်များကအသုံးမပြုနိုင်။[ AIR 1954 Nag 340 ]

မူလရုံးကအချို့ငြင်းချက်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍တရားပြိုင်အပေါ်ဆန့်ကျင်ကောက်ယူဆုံးဖြတ်သော်လည်း၎င်းအပေါ်စွဲဆိုသောအမှုကိုပလပ်လိုက်ပါမူတရားပြိုင်သည်မိမိအကျိုးအားဆန့်ကျင်ကောက်ယူသည့်ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုအယူခံဝင်ခွင့်မရှိချေ။[ 1985 BLR 55၊ 1987 BLR 71(74)၊ 2002 BLR ( SAB ) 347 ]

ထိုကောက်ယူဆုံးဖြတ်ချက်သည်၎င်းအပေါ်အပြီးသတ်အတည်မဖြစ်နိုင်။အကြောင်းမူအမှုတွင်ချမှတ်သောဒီကရီသည်( အမှုကိုပလပ်သောဒီကရီသည် )ထိုကောက်ယူဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ်အခြေမပြုခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။[ (1921) 48 Cal. 460( P.C. ) ]

—————————-

အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသူ၏ဥပဒေသဘော

ဒီကရီအရအကြီးအကျယ်ထိခိုက်နစ်နာသူအမှုသည်[ 1961 BLR ( H C ) 132၊ 1987 BLR 71(74)၊ 1990 BLR 166 ]

အကယ်၍ထိုသူကွယ်လွန်လျှင်၎င်း၏တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်[ 1990 BLR 34၊ 1990 BLR 166 ]

အမှုသည်တဦးသည်ဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်ကိုအယူခံမဝင်လျှင်ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်သည်မီးသေမည်ဆိုပါကထိုအမှုသည်သည်ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့်အကြီးအကျယ်ထိခိုက်နစ်နာမည်ဖြစ်၍အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသည်။[ 2002 BLR 368၊ 2000 BLR 285၊ 2002 BLR 301၊ 1995 BLR 135 ]

သို့ဖြစ်ရာတရားပြိုင်တဦးသည်တရားလိုအပေါ်အနိုင်ရစေကာမူအမှုတွင်ချမှတ်သည့်ဆုံးဖြတ်ချက်သည်ထိုတရားပြိုင်နှင့်အခြားတရားပြိုင်တို့အကြားမီးသေမည်ဖြစ်လျှင်အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသည်။[ ကိုဖန်စိန်း နှင့် ဒေါ်ရှုတင်၊၁၉၆၄ခုနှစ်၊တရားမပထမအယူခံမှုအမှတ်၈၇( အမှုတွင်ကိုဖန်စိန်း၏အကို၊ဦးထန်စွိကမိထွေးဒေါ်ရှုတင်နှင့်ညီကိုဖန်စိန်းတို့အပေါ်ဖခင်ကျန်ရစ်သောအမွေပစ္စည်းများကိုစီမံခန့်ခွဲပေးစေလိုမှုစွဲဆိုရာရှုံးနိမ့်သဖြင့်တရားရုံးချုပ်တွင်တရားပြိုင်ကိုဖန်စိန်းကအယူခံဝင်သည့်အခါအယူခံဝင်ခွင့်ရှိ၊မရှိအငြင်းပွါးကြသည်။တရားရုံးချုပ်က 10 Ran. 322( P.C. )စီရင်ထုံးအရအမှုပယ်သောစီရင်ချက်ကိုအယူခံဝင်ခွင့်ရှိသည်ဟုဆုံးဖြတ်သည်။ ]

သို့သော်အမှုနိုင်သူတရားပြိုင်သည်မိမိအားအရှုံးပေးသောငြင်းချက်များအပေါ်ကောက်ယူဆုံးဖြတ်ချက်များကိုအယူခံဝင်ခွင့်မရှိချေ။[ 1985 BLR 55၊ 1985 BLR 91 ]

အမှန်စင်စစ်ထိုအရှုံးပေးသောငြင်းချက်များကိုမလိုအပ်ဘဲဆုံးဖြတ်ချင်းသာဖြစ်ရာ 2002 BLR 347( SAB )ပါထုံးဖွဲ့ချက်အရထိုငြင်းချက်များအပေါ်ဆုံးဖြတ်ချက်များသည်အမှုနိုင်သူအပေါ်မီးသေရန်အကြောင်းမရှိ။

ထိုအကြောင်းအရပင်မညိုအမှု 1961 BLR ( H C ) 132 အမှုတွင်အောက်ရုံး၌အမှုနိုင်သောတရားပြိုင်သည်မိမိအားအရှုံးပေးဆုံးဖြတ်သောငြင်းချက်အချို့အပေါ်ကောက်ယူဆုံးဖြတ်ချက်များကိုအယူခံဝင်ခွင့်မရှိနိုင်။

———————————————

အမှုသည်မဟုတ်သူကအယူခံဝင်ခွင့်

အမှုတွင်အမှုသည်အဖြစ်ပါဝင်ခြင်းမရှိသောသူတဦးသည်ယေဘုယျအားဖြင့်အယူခံဝင်ခွင့်မရှိ။[ 2002 BLR 368၊ 1990 BLR 166(168)၊ 1995 BLR 135 ]

သို့သော်အမှုသည်မဟုတ်သူတဦးသည်အယူခံဝင်သောဒီကရီအရထိခိုက်နစ်နာမည့်အပြင်မီးသေသောဆုံးဖြတ်ချက်အဖြစ်၎င်းအပေါ်အကျိုးသက်ရောက်မည်ဆိုပါကအယူခံရုံး၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့်အယူခံဝင်နိုင်သည်။[ 2000 BLR 285၊ 1995 BLR 135၊ 1990 BLR 166(168) ]

တဖက်တွင်တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်ပါဝင်ခွင့်မရသောသူသည်ကွယ်လွန်သူ၏တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်မဟုတ်ကြောင်းအဆုံးအဖြတ်ပေးသည့်အမိန့်အတည်ဖြစ်နေသေးသရွေ့ကာလပတ်လုံးကွယ်လွန်သူတရားလိုစွဲဆိုသည့်အမှုအားပိတ်သည့်အမိန့်ကိုအယူခံဝင်ခွင့်မရှိ။[ 1990 BLR 34( F.B. ) ]

ဒေါ်မူမူ နှင့် ဦးလှသိန်း၊ 2002 BLR 301( SAB )အမှုတွင်စာမျက်နှာ၃၁၀၌”တရားရုံးတရုံးရုံးကချမှတ်သောဒီကရီသို့မဟုတ်အမိန့်ကြောင့်အကြီးအကျယ်ထိခိုက်နစ်နာသူကယင်းဒီကရီသို့မဟုတ်အမိန့်ကိုအယူခံဝင်နိုင်သည်ဆိုခြင်းမှာအယူခံဝင်လိုသောအမိန့်သို့မဟုတ်ဒီကရီကိုချမှတ်ထားသည့်အမှုတွင်အမှုသည်အဖြစ်မပါဝင်သူအတွက်ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။”ဟုခရီးသွားဟန်လွဲပြဆိုထားခြင်းသည်တစိတ်တဒေသအားဖြင့်သာလျှင်မှန်၊မမှန်ပြန်လည်စိစစ်သင့်ပါသည်။

အကြောင်းမူမီးသေခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေသကြောင့်တရားရုံး၏အမိန့်အရထိခိုက်နစ်နာသူတွင်အမှုနိုင်သောတရားပြိုင်လည်းပါဝင်သည်။[ ကိုဖန်စိန်းအမှု ]

——————————-

လုံးလုံးလျားလျားအမှုနိုင်သောအမှုသည်တဦးသည်သူနိုင်သောအမှု၌အချို့ငြင်းချက်များကိုသူ့အားအရှုံးပေး၍ဆုံးဖြတ်ထားစေကာမူအယူခံဝင်ခွင့်မရှိ။

အကြောင်းမူသူသည်အမှုနိုင်သူဖြစ်သည့်အလျောက်သူ့အားအရှုံးပေးသောကောက်ယူဆုံးဖြတ်ချက်များကြောင့်အကြီးအကျယ်ထိခိုက်နစ်နာခြင်းမရှိချေ။

သူ၏အကျိုးကိုဆန့်ကျင်ချမှတ်သောဆုံးဖြတ်ချက်များကိုဒီကရီတွင်ဖော်ပြထားခြင်းမရှိသည့်ပြင်ဒီကရီ၏တစိတ်တဒေသလည်းမဟုတ်ချေ။[ 1959 BLR 326( H C ) ]

ဒီကရီတွင်ထိုသူအားအနိုင်ပေးကြောင်းသာပါမည်ဖြစ်သည်။

ဤကားယေဘုယျဥပဒေသ။

———————————

သို့ရာတွင်-

1961 BLR 132 ( 135 )

တရားမအယူခံ

တရားဝန်ကြီးဦးအောင်ခိုင်နှင့်ဦးစောဘသိန်းတို့ရှေ့မှောက်တွင်

မညို  ( အယူခံတရားလို )

             နှင့် 

မလှခင်ပါ၂ ( အယူခံတရားခံများ )

အမှု၌အောက်ပါအတိုင်းထုံးဖွဲ့ထားသည်-

[ အမှုပလပ်ခြင်းခံရသောတရားလိုကအယူခံမဝင်စေကာမူ၊အမှုစစ်ဆေးသောရုံးကအမှုကိုပလပ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့်၊တရားစွဲဆိုခြင်းခံရသောတရားခံအားထိခိုက်နစ်နာစေခြင်းဖြစ်လျှင်၊ထိုထိခိုက်နစ်နာခြင်းခံရသောတရားခံသည်အယူခံဝင်နိုင်သည်။

တရားလို၏အမှုကိုပလပ်ရာတွင်တရားခံအားထိခိုက်နစ်နာခြင်းမရှိသဖြင့်တရားခံတွင်အယူခံဝင်နိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်းအမှုစစ်ဆေးသောရုံးကအမှုကိုပလပ်ရာတွင်ယူဆဆုံးဖြတ်သောအချက်( Finding )သည်၎င်းအားဆန့်ကျင်၍ထိခိုက်နစ်နာခြင်းဖြစ်စေလျှင်ထိုယူဆဆုံးဖြတ်ချက်( Finding )နှင့်ပတ်သက်၍အယူခံဝင်နိုင်သည်။ ]

————————————-

1964 BLR 117 ( 127 )

တရားမပဌမအယူခံ

တရားသူကြီးဦးမောင်မောင်ရှေတွင်

ကိုဖန်စိန်း( အယူခံတရားလို )

                  နှင့်

၁။ဒေါ်ရှုတင်(ခ)လင်ကြူသွင်

၂။ဦးထန်စွိ( အယူခံတရားခံများ )

အမှုတွင်ကိုဖန်စိန်းနှင့်ကိုထန်စွိတို့သည်ညီအစ်ကိုများဖြစ်၍ဒေါ်ရှုတင်သည်မိထွေးဖြစ်သည်။

ဦးထန်စွိကဒေါ်ရှုတင်နှင့်ကိုဖန်စိန်းတို့အပေါ်ဖခင်ကျန်ရစ်သောအမွေပစ္စည်းများကိုစီမံခန့်ခွဲပေးရန်တရားစွဲဆိုသည်။

ကိုဖန်စိန်းကတရားလိုဦးထန်စွိကိုထောက်ခံ၍အမှုတွင်ဖြောင့်ဆိုဝန်ခံသည်။

ဒေါ်ရှုတင်ကမူဦးထန်စွိတို့၏ဖခင်သည်မိမိနှင့်အိမ်ထောင်ပြုသောအခါသူ၏သားများအားအမွေခွဲဝေပေးပြီး၍မြန်မာ့ဓလေ့ထုံးတမ်းဥပဒေအရမိမိထံမှအမွေတောင်းခွင့်မရှိကြောင်းထုချေသည်။[ 1951 BLR 276( S C ) ]

မူလရုံးကဦးထန်စွိတို့သည်ဖခင်ထံမှအမွေရပြီးဖြစ်သည်ဟုကောက်ယူ၍အမှုကိုပလပ်လိုက်သည်။

မူလရုံး၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုဦးထန်စွိကအယူခံမဝင်ဘဲကိုဖန်စိန်းကအယူခံဝင်သဖြင့်အယူခံဝင်ခွင့်ရှိ၊မရှိပြဿနာကိုဖော်ထုတ်ကြားနာပြီးနောက်ယခင်နိုင်ငံတော်တရားရုံးချုပ်ကအောက်ပါအတိုင်းဆုံးဖြတ်သည်-

[ အယူခံတရားလိုသည်မူလရုံး၌ဒုတိယတရားခံအဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သည်။သို့ရာတွင်တရားလိုဖြစ်သောမိမိ၏အစ်ကိုကိုထောက်ခံခဲ့သည်။အမှုကိုမူလရုံးကစစ်ဆေးစီရင်၍ပလပ်လိုက်သောအခါ၌၂-တရားခံဖြစ်သောညီကအယူခံတရားလိုအဖြစ်ဤရုံးသို့လာခြင်းဖြစ်သည်။ဥပဒေနှင့်ညီမညီကိုထပ်ဆင့်ပြဿနာတရပ်အနေနှင့်နှစ်ဘက်ရှေ့နေကြီးများအားလျှောက်လဲရန်ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။ဦးကိုကိုကထိုပြဿနာနှင့်ပတ်သက်၍၊မောင်စိန်တုံး နှင့် မပန်းညွန့်( ရန်ကုန်စီရင်ထုံး၊အတွဲ၁၀၊၃၂၂ )အမှုကိုကိုးကားထားသည်။ထိုစီရင်ထုံးတွင်ပရီဗီကောင်စီကဤအမှုနှင့်အလားတူအမွေမှု၌၊တရားခံအဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သောသူတဦးအပေါ်တွင်လည်းအမှု၏အပြီးသတ်ဒီကရီသည်တည်သည်။ထိုအမှုတွင်ထိုတရားခံကအခြားတရားခံများနှင့်အကျိုးဆန့်ကျင်၍နေသော်လည်းဒီကရီသည်၎င်းနှင့်အခြားတရားခံများအပေါ်တွင်ထပ်တူအတည်ဖြစ်နေသဖြင့်ထိုတရားခံကအယူခံဝင်လျှင်ဝင်၊မဝင်လျှင်ထိုအမွေမှုနှင့်ပတ်သက်၍တရားလိုပြုလုပ်ကာအမှုသစ်စွဲဆိုခွင့်မရှိဟူ၍ဆုံးဖြတ်ထားသည်။ရန်ကုန်မြို့တရားလွှတ်တော်ကထိုဆုံးဖြတ်ချက်နှင့်ဆန့်ကျင်၍ဆုံးဖြတ်ခဲ့သဖြင့်အယူခံကိုပရီဗီကောင်စီသို့တိုင်အောင်တက်ရောက်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ပညာရှိရှေ့နေကြီးဦးဗဂျမ်းကဦးကိုကိုရည်ညွှန်းသောစီရင်ထုံးအရဤအယူခံကိုမူလရုံးတွင်ဒုတိယတရားခံအဖြစ်တရားလိုနှင့်အကျိုးတူပါဝင်ခဲ့သောညီဖြစ်သူကတင်သွင်းခြင်းဖြစ်သော်လည်းတင်သွင်းပိုင်ခွင့်ရှိပါသည်ဟုလျှောက်ထားသည်။ ]

နှစ်ဖက်ရှေ့နေများကကိုဖန်စိန်းသည်အယူခံဝင်ခွင့်ရှိသည်ဟုဝန်ခံလိုက်သည်ဖြစ်၍အကြောင်းပြချက်အပြည့်အစုံမသိရချေ။

စီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၂၀၌တရားသူကြီးဦးမောင်မောင်ကအောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြသည်-

[ အမှုရှုံးသောကိုထန်စွိကအယူခံမဝင်တော့ဘဲ၊အမှုတွင်ဒုတိယတရားခံအဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သောကိုဖန်စိန်းကယခုအယူခံဝင်သည်။ထိုကဲ့သို့အယူခံဝင်နိုင်မဝင်နိုင်ကိုပဏာမဥပဒေပြဿနာတရပ်အနေနှင့်အယူခံတရားလို၏ပညာရှိရှေ့နေကြီးဦးကိုကိုနှင့်အယူခံတရားခံအမှတ်၁ဒေါ်ရှုတင်၏ပညာရှိရှေ့နေကြီးဦးဗဂျမ်းတို့ကိုကြားနာခဲ့သည်။ထို့နောက်အယူခံဝင်နိုင်ကြောင်းဖြင့်ဆုံးဖြတ်ကာဆက်လက်၍အယူခံကိုကြားနာခဲ့သည်။ ]

————————————

1961 BLR 132 ( 135 )

တရားမအယူခံ

တရားဝန်ကြီးဦးအောင်ခိုင်နှင့်ဦးစောဘသိန်းတို့ရှေ့မှောက်တွင်

မညို  ( အယူခံတရားလို )

             နှင့် 

မလှခင်ပါ၂ ( အယူခံတရားခံများ )

အမှု၌တရားဝန်ကြီးဦးစောဘသိန်းက၊ကာလကတ္တားအပတ်စဉ်မှတ်စုများစီရင်ထုံးနှစ်ရပ်ကိုရည်ညွှန်းကိုးကား၍အောက်ပါအတိုင်းမြွက်ဆိုသည်-

[ အမှုပလပ်ခြင်းခံရသောတရားလိုမလှခင်ကဤရုံးတော်သို့အယူခံမဝင်ဘဲတရားစွဲဆိုခြင်းခံရသောတရားခံမညိုကအယူခံဝင်သဖြင့်အဓိကဆုံးဖြတ်ရမည့်အချက်မှာ”အမှုပလပ်ခြင်းခံရသောတရားလိုမလှခင်ကဤရုံးတော်သို့အယူခံမဝင်ဘဲတရားစွဲဆိုခြင်းခံရသောတရားခံမညိုကအယူခံဝင်နိုင်ပါမည်လား။”ဟူ၍ဖြစ်သည်။

ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍၊ ခရစ်ရှနာ၊ချန္ဒရာ၊ဂိုဒါ နှင့် မိုဘတ်(ရှ်)၊ချန္ဒရာ၊စာဟ၊( 9 C.W.N. 584. )( (1905) 9 Cal WN 584 (Krishna Ch. Goldar v. Mohesh Ch. Saha)စီရင်ထုံးတွင်-

"A defendant has the right to appeal notwithstanding that the suit has been dismissed as against him, if he is aggrieved by the decree."

ဟူ၍ဆုံးဖြတ်ထားသဖြင့်၊အယူခံတရားလိုမညိုသည်အောက်ရုံးကမလှခင်၏အမှုကိုပလပ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့်၊၎င်းအားထိခိုက်နစ်နာခြင်းဖြစ်စေလျှင်အယူခံဝင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။သို့သော်၊ထိုအမှုတွင်အချင်းဖြစ်ရေနံတွင်းအရိုးကိုတရားလိုမလှခင်လိုချင်သကဲ့သို့အယူခံတရားလိုမညိုကလည်းလိုချင်သဖြင့်၊တရားလိုမလှခင်၏အမှုကိုအောက်ရုံးကပလပ်လိုက်သည့်အခါ၊၎င်းတယောက်သာအမွေဆက်ခံရန်ကျန်ရှိနေသဖြင့်ထိုအချင်းဖြစ်အရိုးကို၎င်းရရှိရန်တရားစွဲဆိုနိုင်မည်ဖြစ်သည့်အတွက်၎င်းအားမည်သို့မျှထိခိုက်နစ်နာခြင်းမဖြစ်သောကြောင့်၊၎င်းသည်ဤရုံးတော်သို့အယူခံဝင်နိုင်ခွင့်မရှိချေ။

ထို့ပြင်၊ တရာပါဒ၊ဂုတ်(စ်) နှင့် စံခီ၊ခန်တ၊ဘီဟာရ၊( 43 C.W.N. 492. )( (1938) 42 Cal WN 492 (Tarapada Ghose v. Sakhi Kanta Behara).)စီရင်ထုံးတွင်-

"A party in whose favour a decree has been passed may, nevertheless, have a right to appeal against a finding adverse to him the test to be applied in each case being whether the finding sought to be appealed against is one to which the rule of Res Judicata may be held to be applicable so as to disentitle the aggrieved party to agitate the question covered by the finding in any other proceeding."

ဟူ၍ဆုံးဖြတ်ထားသဖြင့်အယူခံတရားလိုမညိုသည်တရားလိုမလှခင်၏အမှုကိုပလပ်ခြင်းအားဖြင့်၎င်းအားထိခိုက်နစ်နာခြင်းမရှိသဖြင့်၊ဤရုံးတော်သို့အယူခံဝင်နိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်းအောက်ရုံးကထိုအမှုကိုပလပ်ရာတွင်ယူဆဆုံးဖြတ်သောအချက်( Finding )သည်၊၎င်းအားဆန့်ကျင်၍ထိခိုက်နစ်နာခြင်းဖြစ်စေလျှင်၊ထိုယူဆဆုံးဖြတ်ချက်( Finding )နှင့်ပတ်သက်၍၊အယူခံဝင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။သို့သော်ထိုအမှုတွင်ယူဆဆုံးဖြတ်ထားသောအချက်မှာအချင်းဖြစ်ရေနံတွင်းအရိုးသည်ဝယ်သောသူသေဆုံးလျှင်ရောင်းသူအရိုးရှင်ထံသို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသည်ဟုဆိုသောဥပဒေတမျှခိုင်မြဲသည့်ထုံးတမ်းစဉ်လာမရှိဟူ၍ဖြစ်သဖြင့်၊ထိုဆုံးဖြတ်ချက်သည်၎င်းနှင့်မလှခင်တို့အတွက်ပိတ်ပင်တားမြစခြင်း( Res Judicata )ဖြစ်ရန်အကြောင်းရှိသော်လည်း၊၎င်းနှင့်မဖက်တီမာဘီဘီတို့အတွက်အခြားအမှုများတွင်ပိတ်ပင်တားမြစ်ခြင်း( Res Judicata )ဖြစ်ရန်အကြောင်းမရှိဟုထင်မြင်သဖြင့်၊ထိုယူဆဆုံးဖြတ်ချက်( Finding )နှင့်ပတ်သက်၍ဤရုံးတော်သို့အယူခံဝင်နိုင်ခွင့်မရှိချေ။ ]

——————————

မညိုအမှုတွင်တရားဝန်ကြီးဦးစောဘသိန်းရည်ညွှန်းကိုးကားသောကာလကတ္တားအပတ်စဉ်မှတ်စုများစီရင်ထုံးနှစ်ရပ်မှာအောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်-

( ၁ )ခရစ်ရှနာ၊ချန္ဒရာ၊ဂိုဒါ နှင့် မိုဘတ်(ရှ်)၊ချန္ဒရာ၊စာဟ

ကာလကတ္တားအပတ်စဉ်မှတ်စုများ၊အတွဲ၉၊စာ၅၈၄

(1905) 9 Cal WN 584

(Krishna Ch. Goldar v. Mohesh Ch. Saha). 

( ၂ )တရာပါဒ၊ဂုတ်(စ်) နှင့် စံခီ၊ခန်တ၊ဘီဟာရ

ကာလကတ္တားအပတ်စဉ်မှတ်စုများ၊အတွဲ၄၂၊စာ၄၉၂

(1938) 42 Cal WN 492 

(Tarapada Ghose v. Sakhi Kanta Behara). 

အထက်ပါစီရင်ထုံးနှစ်ရပ်အား၊အင်တာနက်မှရှာဖွေတွေ့ရှိသဖြင့်စာဖတ်သူဥပဒေပညာရှင်များအကျိုးငှါလေ့လာနိုင်ရန်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

——————————

(1905) 04 CAL CK 0017

In the Calcutta High Court

Case No: Appellate Decree No. 2310 of 1902

Krishna Chandra Goldar 

                   Vs.

Mohesh Chandra Saha and Others

Date of Decision: 06-04-1905

Citation: (1905) 04 CAL CK 0017

                 9 C.W.N. 584.

အမှု၌တရားသူကြီး Woodroffe, J.ကစီရင်ချက်အပိုဒ်-၁၅၊၁၆၊၁၇တို့၌အောက်ပါအတိုင်းမြွက်ဆိုသည်-

[ 15. The main question, however, and one which has been very fully argued before me is whether an appeal lies to this Court to contest that decision.

16. It is contended by the learned vakil for the Respondent that inasmuch as the effect of the judgment and decree of the lower Appellate Court was to dismiss the suit as against the Appellant, the latter cannot appeal against the decree which, it is submitted, is one in his favour.

17. The general question whether Defendants can appeal from a decree dismissing the suit as against them has been raised in several cases, though under different circumstances. ]

စီရင်ချက်အပိုဒ်-၁၉နှင့်၂၀တို့၌အောက်ပါအတိုင်းဆက်လက်ဝေဖန်သုံးသပ်သည်-

[ 19. The question who may appela is determinable by the common sense consideration that there can be no appeal when there is nothing to appeal about. It is for this reason that, apart from cases of estoppel, only a party to the suit at the time the decree is made or his representatives or assigns when brought on the record, or an auction-purchaser in an appeal from an order passed in execution, may appeal as they alone can be affected by the decree or order. Again of such parties only those can appeal who are adversely affected by the decree. Usually, only the party against whom a decree is passed, i.e., the person ordinarily injuriously affected by the decree can appeal. For the same reason, the person against whom a suit has been dismissed cannot usually appeal against the decree as he is not ordinarily affected, otherwise than beneficially, by it. But in some cases a suit may be dismissed as against the Defendant and yet the latter may have a right of appeal. It is not because the suit is formally dismissed as against the Defendant that no appeal lies but because such dismissal is ordinarily not merely no grievance but an actual benefit to the Defendant. There is in such cases nothing to complain of. If there is, then notwithstanding that the suit is dismissed against him he may appeal.

20. So, an appeal has been held to lie by Defendants against whom specifically no decree was made but whose defence to the suit was necessarily disposed of by the decree. Jamna Das V. Udey Ram I. L. R. 21 All. 117(1898). and in Ram Gholam v. Sheo Tahal I. L. R. 1 All. 206 (1870) an appeal was held to lie on the ground that the Respondent"s suit should have been dismissed absolutely and not in such a manner, by negativing the defence, that the Respondents were at liberty to come into Court again. In order to see what the decree really means, it has been held that the Court may look not only into the judgment but also into the pleadings. If the decree, although apparently, and so far as it goes, is favourable to the Defendants but when read by the light of the record, is really unfavourable and may prove injurious to them, then the Defendants being aggrieved by it and having every interest to appeal, may appeal, Musst. Pan Kooer v. Bhugwant Kooer 6 N. W. P. 19, 28, 25 (1873), Lachman Singh v. Mohan I. L. R. 2 All. 497, 501, 504, 507, 508 (1879). The teat appears to be whether the Appellant-Defendant is aggrieved by the decree. If so, he may appeal notwithstanding that the suit has been dismissed as against him. ]

—————————————-

Smt. Sunita Sharma 

            vs 

Smt. Ratna Das (Ghosal) 

on 5 May, 1995

Equivalent citations:(1995)2CALLT147(HC)

JUDGMENT

Samir Kumar Mookherjee,J.

အထက်ပါစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ-၂၊အပိုဒ်-၈၌၊အောက်ပါအတိုင်းသုံးသပ်သည်-

[ 8. We do not find much substance in the said ground as, incontrovertibly, the suit out of which the proposed appeal arises, is one of a declaratory nature and as such, whatever decision has been rendered therein, the same not having been rendered in any matrimonial jurisdiction, will be binding only on the parties to the said proceeding. In other words, the judgment, which is sought to be appealed against, cannot be said to have the character of a judgment in rem within the meaning of Section 41 of the Indian Evidence Act. Again, reading Sections 34 and 35 of the Specific Relief Act, 1963, the judgment in question or whatever findings might have been made therein for the purpose of declaring the respontent No. 1 to be not the wife of respondent No. 2, will be binding only on the parties to the said judgment and no other person, thus, exempting the petitioner from suffering any prejudice therefrom. 

It is pertinent to note, at this stage, that some judicial decisions for the purpose of finding out whether a judgment would be binding on a person, though he is not a party to the suit, applied the test of res judicata which alone was thought to sustain a right of appeal. 

Vide Tarapada v. Sakhikanta reported in 42 CWN 492. ]

————————————-

Nanda Lal Agarwalla 

             vs 

Rameswar Lal Sharma 

on 4 December, 1978

Equivalent citations: AIR1979CAL30, AIR 1979 CALCUTTA 30, (1979) 1 CALLJ 7

JUDGMENT

N.C. Mukherji, J.

အထက်ပါစီရင်ထုံးအပိုဒ်၃၊စာမျက်နှာ၃၊စာကြောင်းရေ-၇မှစ၍အောက်ပါအတိုင်းမြွက်ဆိုဖော်ပြသည်-

[ Mr. Banerji also seeks reliance from the decision reported in (1905)

9 Cal WN 584 (Krishna Ch. Goldar v. Mohesh Ch. Saha). 

The next case relied on by Mr. Banerji has been (Union of India, Ministry of Food and Agriculture, New Delhi v. Pearl Hosiery Mills). In this case, their Lordships after considering the provisions of Section 96 of the Civil Procedure Code held as follows, "Section 96 Civil Procedure Code does not in terms lay down as to who can file an appeal; it does not prescribe that it is only that person against whom a decree has been passed or against whom a relief has been granted, who can come in appeal. 

Any person who can show that he is aggrieved by the decree, can file an appeal against the same. 

For determining as to who is an aggrieved person, one has to look to all the circumstances of the case and the substance of the decree passed." 

In coming to the decision their Lordships relied on the decision reported in (1905) 9 Cal WN 584. 

The next case relied on by Mr. Banerji has been reported in (1935) 39 Cal WN 567 (Hara Ch. Das v. Bhola Nath Das). 

In this case, it has been held "under the strict letter of the provision in the Civil Procedure Code relating to the right of appeal, no appeal lies by a party in whose favour a decree has been passed against a finding contained in the judgment. 

But on grounds of justice, it is justifiable and even necessary to read in the provision in the Code an implication in favour of suitable exceptions; and the rule in this respect which has been engrafted on the statute by a current of judicial decisions and which it is right to follow, is that a party in whose favour a decree has been passed may, nevertheless, have a right to appeal against a finding adverse to him -- the test to be applied in each particular case being whether the finding, sought to be appealed against, is one to which the rule of res judicata may be held to be applicable so as to disentitle the aggrieved party to agitate the question covered by the finding in any other proceeding". 

Mr. Banerji contends that if the finding of the court of appeal be- low be allowed to stand, then in any subsequent proceeding the plaintiff will be precluded from raising the point that he is entitled to get a decree on the ground of own use and occupation and as the plaintiff is very much aggrieved by the decrees passed by the court of appeal below he could very well file appeals against the adverse finding made against him though the finding has not been incorporated in the decree and if the plaintiff could file appeals, the cross objections which have been filed by him must be considered as maintainable. 

Mr. Banerji also relies on a decision reported in (1938) 42 Cal WN 492 (Tarapada Ghose v. Sakhi Kanta Behara). 

In this case, his Lordship fully relied on the decision reported in (1935) 39 Cal WN 567.  ]

အထက်ပါစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၂အောက်ခြေနှင့်စာမျက်နှာ၃ထိပ်ပိုင်းတို့တွင်အောက်ပါအတိုင်းဝေဖန်သုံးသပ်သည်-

[ In this case, the question arose as to who could file an appeal. It has been held “notwithstanding that suit has been dismissed against a defendant, he has the right of appeal if he is aggrieved by the decree. The question whether he is aggrieved by the decree is a question of fact to be determined in each case according to its particular circumstances. In order to find out whether a defendant is aggrieved by a decree dismissing the suit against him, it is not merely the form but the substance of the decree and the judgment that should be looked into. Where the point adversely decided to such a defendant is directly and substantially in issue and where it will operate as res judicata in subsequent proceedings, the defendant should have the right of appeal against the decree though the particular finding is not embodied or incorporated in the decree." Mr. Banerji contends that in the present case also much importance should not be attached to the form of the decrees, the substance of the decrees and the judgment should be looked into and considering the facts of the case there can be no hesitation to say that the plaintiff is very much aggrieved by the decree passed by the learned court of appeal below. That being so, he could have preferred appeals, against such decrees. But, when the defendants have preferred the appeals, the cross objections filed by the plaintiff are quite maintainable.]

—————————-

ကိုဖန်စိန်းအမှုတွင်၊ဦးထန်စွိတို့၏ဖခင်သည်သားများအားအမွေခွဲဝေပြီးကြောင်းချမှတ်သောမူလရုံး၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည်တရားပြိုင်များဖြစ်ကြသည့်ကိုဖန်စိန်းနှင့်ဒေါ်ရှုတင်တို့အကြားတွင်မီးသေသောဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ရန်-

( ၁ )တရားပြိုင်အချင်းချင်းကြားတွင်အကျိုးသက်ဆိုင်ခွင့်များဝိရောဓိဖြစ်လျက်ရှိရမည်။

( ၂ )တရားလိုအားသင့်တော်သောသက်သာခွင့်တရပ်ရပ်ပေးရန်အလို့ငှါယင်းဝိရောဓိဖြစ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍အဆုံးအဖြတ်ပေးရန်လိုအပ်ရမည်။

( ၃ )တရားပြိုင်များအချင်းချင်းကြားတွင်ပေါ်ပေါက်သည့်အဆိုပါဝိရောဓိပြဿနာကိုအဆုံးအဖြတ်ပေးရမည်။[ 1984 BLR 380 ]

ကိုဖန်စိန်းကဖခင်ဖြစ်သူသည်အမွေခွဲဝေမပေးသေးဟုဆိုသည်။

ဒေါ်ရှုတင်ကမူအမွေခွဲဝေပြီးပြီဟုထုချေသည်။

သို့ဖြစ်ရာသူတို့နှစ်ဦး၏အကျိုးသက်ဆိုင်ခွင့်တို့သည်ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်။

အမှုတွင်တရားလိုဦးထန်စွိအနေဖြင့်အမွေရခွင့်ရှိမရှိဆုံးဖြတ်နိုင်ရန်ဒေါ်ရှုတင်နှင့်ကိုဖန်စိန်းတို့အကြားအငြင်းပွါးလျက်ရှိသည့်အမွေခွဲဝေပြီးမပြီးပြဿနာကိုအဆုံးအဖြတ်ပေးရန်လိုအပ်သည်။

ယင်းသို့လိုအပ်သည့်အတိုင်းမူလရုံးကယင်းကိစ္စကိုအဆုံးအဖြတ်ပေးခဲ့သည်။

ဤအခြေအနေတွင်ကိုဖန်စိန်း၏ဖခင်ဖြစ်သူသည်သားများအားအမွေခွဲဝေပြီးပြီဟူသောကောက်ယူဆုံးဖြတ်ချက်သည်ကိုဖန်စိန်းနှင့်ဒေါ်ရှုတင်တို့အကြားမီးသေနိုင်သည်ဖြစ်၍ကိုဖန်စိန်းသည်ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်ကိုအယူခံဝင်ခွင့်ရှိမည်မှာယုံမှားဖွယ်မရှိချေ။

—————————————-

မညိုအမှုတွင်ဒေါ်အေးကြည်ဆိုသူကသူပိုင်ရေနံတွင်းများကိုမဖက်တီမာဘီဘီဆိုသူအားရောင်းချသည်။နောက်ပိုင်းတွင်ဝယ်သူသေဆုံးသွားရာမလှခင်ကဥပဒေတမျှအာနိသင်ရှိသောဓလေ့ထုံးတမ်းအရရေနံတွင်းများပိုင်ဆိုင်ခွင့်မှာရောင်းသူဒေါ်အေးကြည်လက်ဝယ်သို့ပြန်ရောက်သွားကြောင်း၊ဒေါ်အေးကြည်ကွယ်လွန်သောအခါမိမိသည်ဒေါ်အေးကြည်၏အနီးစပ်ဆုံးဆွေမျိုးဖြစ်၍အမွေဆက်ခံကြောင်းစသည်ဖြင့်အဆိုပြုပြီးမညိုနှင့်မဖက်တီမာဘီဘီ(ရေနံတွင်းများဝယ်သူမဟုတ်သောသူဖြစ်ဟန်တူသည်)တို့အပေါ်အဆိုပါရေနံရိုးကိုရထိုက်သူဖြစ်ကြောင်းမြွက်ဟကြေညာပေးစေလိုကြောင်းစွဲဆိုသည်။မညိုကမလှခင်အဆိုပြုသကဲ့သို့ဓလေ့ထုံးစံရှိကြောင်းထောက်ခံသော်လည်းမိမိသာလျှင်ဒေါ်အေးကြည်၏အနီးစပ်ဆုံးဆွေမျိုးဖြစ်သဖြင့်မလှခင်သည်တောင်းဆိုသောသက်သာခွင့်ကိုမရသင့်ကြောင်းထုချေသည်။မဖက်တီမာဘီဘီကမူမလှခင်နှင့်မညိုတို့စွပ်စွဲသကဲ့သို့ဓလေ့ထုံးစံမရှိဟုငြင်းသည်။မူလရုံးကရေနံတွင်းများဝယ်ယူသူအနိစ္စရောက်သောအခါယင်းရေနံတွင်းများသည်ရောင်းသူဒေါ်အေးကြည်ပိုင်အဖြစ်သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသွားသည်ဆိုသောဓလေ့ထုံးစံမရှိကြောင်းကောက်ယူ၍မလှခင်စွဲဆိုသောအမှုကိုပလပ်လိုက်သည်။မညိုတင်သွင်းသောအယူခံတွင်ယခင်တရားလွှတ်တော်ကအထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်းထုံးဖွဲ့သော်လည်းမညိုသည်အယူခံဝင်ခွင့်မရှိဟုသုံးသပ်သည်။

အမှုတွင်တရားပြိုင်မညိုကရေနံတွင်းများဝယ်သူကွယ်လွန်သောအခါယင်းရေနံတွင်းများနှင့်စပ်လျဉ်းသည့်ပိုင်ဆိုင်ခွင့်သည်ရောင်းသူသို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသွားသည်ဟုထုချေ၍မဖက်တီမာဘီဘီကမူယင်းကဲ့သို့သောဓလေ့ထုံးတမ်းမရှိဟုငြင်းကွယ်သည်။သို့ဖြစ်၍သူတို့နှစ်ဦး၏အကျိုးသက်ဆိုင်ခွင့်တို့သည်ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်။မလှခင်စွဲဆိုသောအမှုအနိုင်အရှုံးမှာယင်းဓလေ့ထုံးစံရှိမရှိဆိုသောပြဿနာနှင့်စပ်လျဉ်းသည့်ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ်မူတည်သည်။သို့ဖြစ်ရာယင်းကဲ့သို့သောဓလေ့ထုံးစံမရှိဟူသောဆုံးဖြတ်ချက်သည်မလှခင်၏အကျိုးကိုသာမကမညိုကိုလည်းထိခိုက်နစ်နာစေသည်ဖြစ်ရာမညိုနှင့်မဖက်တီမာဘီဘီတို့အကြားတွင်လည်းမီးသေနိုင်သည်။ထိုသို့ဆိုလျှင်ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်ကိုမည်ုအနေဖြင့်အယူခံဝင်ခွင့်ရှိရပေမည်။ယခင်တရားလွှတ်တော်ကယင်းဆုံးဖြတ်ချက်သည်မညိုနှင့်မဖက်တီမာဘီဘီတို့အကြားတွင်မီးသေခြင်းမရှိဟုဆုံးဖြတ်ရာ၌အကြောင်းပြထားခြင်းမရှိကြောင်းတွေ့ရသည်။

————————

အချုပ်မှတ်သားရန်မှာဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်သည်တဦးတယောက်သောသူအပေါ်မီးသေသောဆုံးဖြတ်ချက်အဖြစ်အကျိုးသက်ရောက်မည်ဆိုပါက၊သူသည်ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်ကိုအယူခံဝင်ခွင့်ရှိသည်။

အပြန်အလှန်အားဖြင့်ထိုသူသည်ဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်ကိုအယူခံဝင်ခွင့်ရှိပါကယင်းဆုံးဖြတ်ချက်သည်သူ့အပေါ်မီးသေသောဆုံးဖြတ်ချက်အဖြစ်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိမည်ဖြစ်သည်။

——————————