မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ရေးသမိုင်း[ ခ ]

ဆရာကြီးဦးမြသင်ကြားပို့ချချက်များ

မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ရေးသမိုင်း[ ခ ]

တရားရုံးများနောက်ခံသမိုင်း

ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ပေါ်ထွန်းလာသောအခါတည်ထောင်ခဲ့သည့်တရားလွှတ်တော်ချုပ်​၏နိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ်ဦးဘဦးသည်ဝတ်လုံဖြစ်ပြီး၊ကိုလိုနီခေတ်တရားလွှတ်တော်တွင်၁၉၃၀ပြည့်နှစ်မှစ၍၊သတ္တမမြောက်မြန်မာတရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။

ခရိုင်တရားမနှင့်စက်ရှင်တရားသူကြီးအဖြစ်နောက်အကျဆုံး၁၉၂၂ခုနှစ်မှစ၍တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်သောမြန်မာနိုင်ငံ၏ပထမဆုံးနိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ်ဦးဘဦးသည်ရှေ့နေဘဝမှနိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်အငြိမ်းစားယူသည်အထိအနှစ်၄၀နီးပါးတရားရေးလောက၌ကျင်လည်ခဲ့ရာရှေ့နေနှင့်တရားသူကြီးနှစ်ဘဝ၏အတွေ့အကြုံကိုစုံစုံလင်လင်ရခဲ့သောပုဂ္ဂိုလ်ထူးဖြစ်သည်။

၎င်းက My Burma စာအုပ်တွင်မိမိဘဝကိုပြန်ပြောင်းပြောခဲ့သည်။

ထိုစာအုပ်မျိုးမရှိသလောက်ဖြစ်သည်။

၎င်းကဲ့သို့နှစ်ဘဝအတွေ့အကြုံရခဲ့သောဆာမောင်ခင်၊ဆာဂျေအေမောင်ကြီး၊ဆာမြဘူး၊ဦးမေအောင်၊ဦးသိမ်းမောင်နှင့်ဦးဧမောင်စသောပုဂ္ဂိုလ်ထူးများ၏ပြည့်စုံသောဘဝဇာတ်ကြောင်းကိုစာရေးသူမဖတ်ဖူးပါ။

ယနေ့တာဝန်ထမ်းဆောင်လျှက်ရှိသောတရားသူကြီးများနှင့်ရှေ့နေရှေ့ရပ်အများစုသည်၁၉၅၉ခုနှစ်တွင်ထိုစာအုပ်ထွက်ပေါ်ပြီးမှတရားရေးလောကသို့ရောက်ရှိလာသူများဖြစ်ကြသည်ဖြစ်ရာထိုစာအုပ်ပါတရားရေးလောကအကြောင်းကိုလက်မလွတ်တန်းဖတ်ရှုလေ့လာသင့်ပါသည်။

တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးဝတ်လုံဦးဧမောင်မှာရှေ့နေချုပ်အဖြစ်မှ၊နဝမမြောက်မြန်မာတရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။

တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးဝတ်လုံဦးကျော်မြင့်သည်ဒသမမြောက်၊မြန်မာတရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။

၎င်းတို့နှစ်ဦးသည်တရားလွှတ်တော်တွင်ရှေ့နေလိုက်ခဲ့သောဝါရင့်ရှေ့နေကြီးများဖြစ်ကြောင်းစီရင်ထုံးများတွင်တွေ့မြင်နိုင်သည်။

လွတ်လပ်သောမြန်မာနိုင်ငံတရားလွှတ်တော်ကို၊ကိုလိုနီခေတ်တရားလွှတ်တော်၌၊အဌမမြောက်မြန်မာတရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သောဝတ်လုံဦးသိန်းမောင်က၊တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်ဦးဆောင်သည်။

တရားဝန်ကြီးချုပ်ဦးသိမ်းမောင်သည်နှယ်နှယ်ရရဥပဒေပညာရှင်မဟုတ်။

အင်္ဂလိပ်ဥပဒေပညာရှင်များကြီးစိုးလျက်ရှိသည့်၁၉၃၆ခုနှစ်တွင်ရှေ့နေချုပ်အဖြစ်ခန့်ထားခြင်းခံရသောပထမဆုံးမြန်မာဥပဒေပညာရှင်ဖြစ်သည် 

၁၉၃၆ခုနှစ်မှစ၍ရှေ့နေချုပ်အဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။

ဝတ်လုံအဖြစ်မြန်မာနိုင်ငံသို့ပြန်ရောက်သောအခါဦးသိမ်းမောင်သည်၊ထိုစဉ်က၊တရားရုံးချုပ်တွင်ပထမဆုံးမြန်မာတရားသူကြီးဖြစ်သောဦးခင်အားသွားတွေ့ရာ၊ဦးခင်ကရန်ကုန်မြို့တွင်ဥပဒေဖမ်းများကိုရှေ့နေပေါက်စအနေဖြင့်ဝင်တိုးရန်မလွယ်ခြင်းကြောင့်နယ်တွင်ခြေကုတ်ယူရန်အကြံပေးသဖြင့်၊ပြည်ခရိုင်ပေါင်းတည်မြို့၌နေထိုင်ကာပြည်ခရိုင်တွင်ရှေ့နေလိုက်ပြီး၊နောက်နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းရန်ကုန်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ကာရှေ့နေလိုက်ရာအောင်မြင်သောရှေ့နေတဦးဖြစ်ကြောင်းစီရင်ထုံးများတွင်၎င်းလိုက်ပါဆောင်ရွက်ခဲ့သောအမှုများကသက်သေခံလျက်ရှိသည်။

[ ၁၂-၈-၁၉၂၀နေ့တွင်ချမှတ်သောစီရင်ချက်ကိုထုံးပြုထားသည့်10 LBR 354အမှု၌ဦးသိမ်းမောင်သည်တရားရုံးချုပ်တွင်ရှေ့နေလိုက်ခဲ့သည်။ ]

ဦးသိမ်းမောင်အနိစ္စရောက်သောအခါရန်ကုန်တက္ကသိုလ်အငြိမ်းစားပါမောက္ခချုပ်ဒေါက်တာထင်အောင်က၊[ The Nation ]သတင်းစာတွင်၊ဦးသိမ်းမောင်သည်ပညာအလွန်တော်ကြောင်းချီးကျူးဂုဏ်ပြု[ tribute ]ခဲ့သည်။

အလျဉ်းသင့်၍ဆိုရလျှင်၊ဒေါက်တာထင်အောင်သည်၊ဝတ်လုံနှင့်အယ်(လ်)အယ်(လ်)ဘီစာမေးပွဲများကိုအောင်မြင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီးရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၌ဘီအယ်(လ်)သင်တန်းတွင်ဥပဒေပညာပို့ချခဲ့သည်။

၎င်း​၏အကိုအကြီးဆုံးဦးတင်ထွဋ်သည်ပထမဆုံးမြန်မာအိုင်စီအက်(စ်)[ အုပ်ချုပ်ရေး ]ဖြစ်သည်။

အစ်ကိုဦးကျော်မြင့်နှင့်အစ်ကိုဦးမြင့်သိန်းတို့သည်၊တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးနှင့်နိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်အသီးသီးထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။

ရှေ့နေချုပ်အဖြစ်မှတရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ခန့်ထားခြင်းခံရသောဝတ်လုံဦးထွန်းဖြူ၊ဝတ်လုံဦးအုန်းဖေ၊ဝါရင့်ခရိုင်တရားမနှင့်စက်ရှင်တရားသူကြီးများဖြစ်ကြသောအိုင်စီအက်(စ်)[ အငြိမ်းစား ]ဦးစံမောင်နှင့်ဦးသောင်းစိန်၊ဦးအောင်သာကျော်၊ဦးဘိုကြီးနှင့်အစိုးရရှေ့နေဝတ်လုံဦးအောင်ခိုင်တို့သည်အခြားတရားဝန်ကြီးများဖြစ်ကြသည်။

ကိုလိုနီခေတ်တရားလွှတ်တော်တွင်၊ခရိုင်တရားမနှင့်စက်ရှင်တရားသူကြီးအဖြစ်မှတရားဝန်ကြီးဖြစ်လာသူမြန်မာဟူ၍၊ဦးဘိုးဟန်[ တတိယမြောက်တရားဝန်ကြီး ]၊ဦးဘ[ ပဉ္စမမြောက်တရားဝန်ကြီး ]နှင့်ဦးဘဦးတို့သုံးဦးသာရှိခဲ့သည်။

၁၉၄၈ခုနှစ်တွင်တရားလွှတ်တော်ချုပ်နှင့်တရားလွှတ်တော်တို့ကိုအောက်ဖော်ပြပါပုဂ္ဂိုလ်များဖြင့်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်သည်။

BURMA LAW REPORTS

(1948) B.L.R

Containing cases determined by the Supreme Court of the Union of Burma and of the High Court, Burma

NAMES OF THE JUDGES AND LAW OFFICERS OF THE UNION.

SUPREME COURT.

Hon'ble SIr BA U, Kt., M.A. (Cantab.), Barrister-at-Law, Chief Justice of the Union of Burma.

Hon'ble MR. JUSTICE E MAUNG, M.A., LL.B. (Cantab.), Barrister-at-Law.

Hon'ble MR. JUSTICE KYAW MYINT, Barrister-at-Law.

———————————

HIGH COURT.

Hon'ble U THEIN MAUNG, M.A., LL.B. (Cantab.), Barrister-at-Law, Chief Justice.

PUISNE JUDGES.*

Hon'ble U TUN BYU, M.A. (Cantab.), Barrister-at-Law.

Hon'ble U ON PE, B.A., Barrister-at-Law.

Hon'ble U SAN MAUNG, B.A., I.C.S. (Retd.) 

Hon'ble U THOUNG SEIN, B.A., I.C.S (Retd.) 

Hon'ble U AUNG THA GYAW, B.A., B.L.

Hon'ble U BO GYI, B.A., B.L. (On deputation.)

Hon'ble U AUNG KHINE, Barrister-at-Law. (Officiating on deputation.)

———————————-

ATTORNEY-GENERAL.

U CHAN HTOON, LL.B. (Lond.), Barrister-at-Law.

ASSISTANT ATTORNEY GENERAL.

U CHAN TUN AUNG, B.A., B.L., Barrister-at-Law.

GOVERNMENT ADVOCATES.

U CHOON FONG, B.A., B.L.

U TIN MAUNG, B.A., B.L., Barrister-at-Law.

U MYA THEIN, B.A., Barrister-at-Law.

U BA SEIN, B.A., B.L.

၁၉၄၈ခုနှစ်တွင်တရားလွှတ်တော်ကိုတည်ထောင်သောအခါဦးစံမောင်နှင့်ဦးသောင်းစိန်တို့သည်တရားသူကြီးများဖြစ်လာသည်။

၎င်းတို့သည်တရားလွှတ်တော်တွင်တရားလွှတ်တော်ဝန်ကြီးအဖြစ်တာဝန်ပေးခံရသောနောက်ဆုံးအိုင်စီအက်( စ် )တရားသူကြီးများဖြစ်ကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရသောအခါအိုင်စီအက်( စ် )ဝန်ထမ်းများကိုနိုင်ငံတော်ကအငြိမ်းစားပေးသည်။

သို့သော်ဝန်ထမ်းများအဖြစ်ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။

တရားလွှတ်တော်၌တင်သွင်းသောတရားမဒုတိယအယူခံမှုကိုကြားနာသောတရားသူကြီးမှာဦးသောင်းစိန်ဖြစ်သည်။

အပေါင်ခံသူသည် conversion ကျူးလွန်သည်ဟုဆုံးဖြတ်ပြီးRatanlal ၏ကျမ်း( ၁၀ ကြိမ်မြောက်ထုတ် )ကိုကိုးကားကာတရားလိုရထိုက်သောငွေကြေးကိုစီရင်ထုံးစာမျက်နှာ၁၉၀၌တွက်ချက်ဖော်ပြပုံကိုမှတ်သားသင့်သည်။

အထူးတရားမအယူခံမှုကိုကြားနာသောတရားလွှတ်တော်ခုံရုံးသည်တရားဝန်ကြီးချုပ်နှင့်အိုင်စီအက်( စ် )ဝန်ထမ်းဟောင်းဦးစံမောင်ပါဝင်သောခုံရုံးဖြစ်သည်။

စီရင်ချက်ကိုတရားဝန်ကြီးချုပ်ကရေးသည်။

ဦးသောင်းစိန်၏အဆုံးအဖြတ်ကိုအတည်ပြုရာ၌စီရင်ထုံးများနှင့်ကျမ်းများကိုကိုးကားတရားစီရင်သည်။

ယခင်တရားလွှတ်တော်ချုပ်တွင်တင်သွင်းသောနောက်ဆုံးအယူခံ၌တရားမနစ်နာမှုဥပဒေအရဆုံးဖြတ်ရန်မဟုတ်။

ပဋိဉာဉ်ကိုချိုးဖောက်မှုအဖြစ်လျော်ကြေးတွက်ချက်ရန်ဖြစ်သည်ဟုဆုံးဖြတ်သည်။

စီရင်ချက်ရေးသူသည်ဦးဧမောင်[ နောင်တွင်ဒေါက်တာဧမောင် ]ဖြစ်သည်။

အမှုကို၁၉၄၇ ခုနှစ်အတွင်းစတင်တရားစွဲဆိုခဲ့ပြီး၁၉၅၀ပြည့်နှစ်အတွင်းအပြီးသတ်သည်။

တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးဦးစံမောင်သည်၁၉၄၈ခုနှစ်မှစ၍တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်လည်းကောင်း၊တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးအဖြစ်

လည်းကောင်း၁၉၆၅ခုနှစ်အထိအမှုထမ်းခဲ့သူဖြစ်သည်။

၎င်းသည်တရားရေးလောကသို့ဝင်ရောက်လာသောလက်တဆုပ်စာမြန်မာအိုင်စီအက်(စ်)ဝန်ထမ်းများအနက်တဦးဖြစ်သည်။

၁၉၄၈မှ၁၉၆၅မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံးများစာအုပ်တွင်၊တရားမအယူခံမှုတမှုနှင့်ပြစ်မှုအယူခံမှုတမှုတို့၌စီရင်ချက်အသီးသီးကိုမြန်မာဘာသာဖြင့်ရေးပြီးနောက်တရားလွှတ်တော်ကိုဖျက်သိမ်းသည်အထိစီရင်ချက်များကိုအင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်သာရေးသည်။

နောက်ပိုင်း၌တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးချုပ်၏တိုက်တွန်းမှုကြောင့်မြန်မာဘာသာဖြင့်စီရင်ချက်များရေးသော်လည်းအင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်ရေးသောစီရင်ချက်များလည်းရှိသည်။

ဥပဒေဘွဲ့မရ၍ဦးစံမောင်သည်တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်

လည်းကောင်း၊တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်လည်းကောင်းဆောင်ရွက်ခွင့်မရခဲ့။

၎င်းနောက်မှတရားဝန်ကြီးဖြစ်လာသူနှစ်ဦးက၎င်းကိုကျော်တက်၍တရားဝန်ကြီးချုပ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည်။

ဦးစံမောင်သည်မိမိစိတ်ကိုဖြေသိမ့်နိုင်ပုံပေါ်သည်။

၎င်းရေးသောစီရင်ချက်များ၏လက်သန်ပြောင်မှုလျော့ပါးသွားခြင်းမရှိခဲ့။

တုတ်ထမ်းငြင်းရဖွယ်ရှိသောဥပဒေပြဿနာအချို့၏အဖြေများကိုထုတ်ပြခဲ့သည်။

ပရီဗွီကောင်စီကနှာစေးပြီးအဖြေမပေးဘဲထားခဲ့သောခက်ခဲသည့်ဥပဒေပြဿနာ၏အဖြေကို 1948 BLR 138 ( DB ) စီရင်ထုံးတွင်ထုတ်ဖော်ပြဆိုခဲ့သည်။

ခုံရုံး၌ပါဝင်သောတရားဝန်ကြီးချုပ်ကဦးစံမောင်၏အဆုံးအဖြတ်ကိုသဘောတူသည်ဟုစီရင်ထုံး၌ဖော်ပြထားသည်။

နှောင်းခေတ်တရားသူကြီးများသည်ဥပဒေဘွဲ့ရမဟုတ်သောအိုင်စီအက်(စ်)ဝန်ထမ်း ဦးစံမောင်ကိုအားကျကာစီရင်ချက်များရေးသားစီရင်သင့်သည်။

စစ်ကြိုခေတ်ကဟင်္သာတခရိုင်တရားမရုံးတွင်ခရိုင်တရားမတရားသူကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်ကဦးစံမောင်သည်စီရင်ချက်များရေးရာ၌နှစ်ဖက်ရှေ့နေများတင်ပြသောစီရင်ထုံးများအပြင်၎င်းလေ့လာမိသောအခြားစီရင်ထုံးများကိုလည်းကိုးကားကာတရားစီရင်တတ်ကြောင်းစာရေးသူတရားသူကြီးပေါက်စဘဝက၎င်း၏စီရင်ချက်များကိုဖတ်ခွင့်ရသဖြင့်ဦးစံမောင်၏ကောင်းမြတ်သောဝသီ( habit )ကိုအားကျခဲ့သည်။

သူ့လိုဝသီပါအောင်အားထုတ်သင့်သည်။

လွတ်လပ်သောမြန်မာနိုင်ငံ​၏တရားလွှတ်တော်တွင်တရားဝန်ကြီးဖြစ်လာသောခရိုင်တရားမနှင့်စက်ရှင်တရားသူကြီးများသည်၊တရားဌာနဝန်ထမ်း(အကြီးတန်း)တရားသူကြီးအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး၊အနည်းဆုံးအနှစ်၂၀ကျော်တရားစီရင်ဖူးကြသည့်တရားသူကြီးများဖြစ်ကြသည်။

ခြွင်းချက်မှာတရားဝန်ကြီးဦးကျော်ဇံဦးဖြစ်သည်။

ဦးကျော်ဇံဦးသည်စစ်တွေမြို့သားဖြစ်ပုံပေါ်ပါသည်။

ရေးဖြေဝတ်လုံစာမေးပွဲကိုတနှစ်ထက်မနည်းစော၍အောင်ခဲ့သူဟုသိရပါသည်။

စာမေးပွဲအောင်ရုံမျှဖြင့်ဝတ်လုံမဖြစ်နိုင်သေး။

ကျောင်းသားများသည်သမ္ဘာရင့်ဝတ်လုံရှေ့နေကြီးများ၊အငြိမ်းစားတရားသူကြီးများနှင့်ညစာအတူစားရသည်ဟုဆိုပါသည်။

ထိုညစာစားပွဲတွင်ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများက၎င်းတို့ဘဝအတွေ့အကြုံကိုပြန်ပြောင်းပြောပြတတ်သဖြင့်ပညာယူရသည်ဟုဆိုပါသည်။

သတ်မှတ်ထားသောညစာစားပွဲအရေအတွက်ပြည့်အောင်တက်ရောက်ပြီးမှရေးဖြေစာမေးပွဲအောင်မြင်ထားသောဦးကျော်ဇံဦးသည်ဝတ်လုံဖြစ်လာသည်ဟုဦးကျော်ဇံဦးကပြောပြသည်ကိုနားနှင့်ဆတ်ဆတ်ကြားခဲ့ရသောတရားသူကြီးတဦးကစာရေးသူအားပြန်လည်ဖောက်သည်ချဖူးပါသည်။

ဝတ်လုံတော်ရရှေ့နေဖြစ်လာပြီးနောက်ဦးကျော်ဇံဦးသည်စစ်တွေခရိုင်အစိုးရရှေ့နေအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ဟုသိရပါသည်။

ထိုစဉ်ကအစိုးရရှေ့နေများနှင့်အစိုးရရှေ့နေရုံးသည်အစိုးရအမှုသည်အဖြစ်မပါသောတရားမမှုများတွင်ရှေ့နေလိုက်နိုင်သည်။

[ ထိုစဉ်ကရှေ့နေချုပ်ရုံးမပေါ်သေး။လက်ထောက်အစိုးရရှေ့နေဦးခင်နှင့်ဦးမြဘူးတို့ရှေ့နေလိုက်ခဲ့သောစီရင်ထုံးများကိုဖတ်ပါ။ ]

စစ်တွေခရိုင်တရားရုံးတွင်မူလမှုများနှင့်အယူခံမှုများ၌ဦးကျော်ဇံဦးရှေ့နေလိုက်နေရာမှ၁၉၅၂ခုနှစ်တွင်ခရိုင်တရားမနှင့်စက်ရှင်တရားသူကြီးအဖြစ်တိုက်ရိုက်ခန့်အပ်ခြင်းခံရသူဖြစ်ပြီး၊နောက်ကိုးနှစ်အကြာ၁၉၆၁ခုနှစ်တွင်တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးဖြစ်လာသူဖြစ်သည်။

တရားလွှတ်တော်ကိုဖျက်သိမ်းပြီးတရားရုံးချုပ်( ၁၉၆၂ - ၁၉၇၃ )ကိုတည်ထောင်သောအခါတရားသူကြီးအဖြစ်ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရသည်။

ဦးကျော်ဇံဦးသည်စီရင်ချက်များကိုအများအားဖြင့်အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်ရေးသည်။

အကြောင်းခြင်းရာများကိုပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင်သုံးသပ်ပြီး၊ဆိုင်ရာဥပဒေများနှင့်ချိန်ထိုးဆုံးဖြတ်သောစီရင်ချက်များမှာ၊တခုဆိုတခုဆိုလောက်အောင်အဆင့်မြင့်လှကြောင်း၊စီရင်ထုံးများကိုဖတ်ကြည့်ပါကသိနိုင်သည်။

ထုံးပြုထားသောစီရင်ချက်များကိုဖတ်ကြည့်ပါက၎င်း​၏အရည်အချင်းကိုကောင်းစွာအကဲခတ်နိုင်သည်။

တရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးဦးသက်ဖေ၊ဦးစိန်သင်းနှင့်ဦးဘသန်းတို့သည်၊တရားဌာနဝန်ထမ်း(အကြီးအတန်း)အဖြစ်စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး၊လုပ်သက်အနှစ်၂၀ကျော်မှတရားရုံးချုပ်တရားသူကြီးများဖြစ်လာသူများဖြစ်ကြသည်။

ထိုလုပ်သက်မျှဖြင့်တရားဝန်ကြီးဖြစ်ရမည်ဟုတထစ်ချတွက်၍မရ။

မြန်မာနိုင်ငံတရားဌာနဝန်ထမ်း(အကြီးတန်း)ရာထူးဖြင့်၊တရားရေးလောကသို့ရောက်လာသော၊တရားစီရင်ရေးဝါရင့်သည့်လုပ်သက်အနှစ်၃၀ကျော်သောတရားသူကြီးများအနက်၊တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးများအဖြစ်ထမ်းဆောင်ခွင့်ရသူများ​၏အရေအတွက်မှာနည်းသည်မဟုတ်။

တရားလွှတ်တော်ချုပ်နှင့်တရားလွှတ်တော်တို့ကို၁၉၆၂ခုနှစ်တွင်ဖျက်သိမ်းပြီး၊တရားရုံးချုပ်ကိုတည်ထောင်သောအခါ၊တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးဦးဘိုကြီးသည်တရားသူကြီးချုပ်ဖြစ်လာသည်။

ဦးဘိုကြီးသည်၊မြန်မာနိုင်ငံတရားဌာနဝန်ထမ်း(အကြီးတန်း)ရာထူးတရားသူကြီးစတင်ဖြစ်လာသူဖြစ်ပြီး၊တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးနှင့်တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။

တရားရုံးချုပ်အခြားတရားသူကြီးငါးဦးအနက်၊လေးဦးမှာတရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးဟောင်းများဖြစ်ကြသည်။

နှစ်ဦးမှာတရားဌာနဝန်ထမ်း(အကြီးတန်း)တရားသူကြီးအဖြစ်စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများဖြစ်သည်။

ဝတ်လုံသုံးဦးရှိခဲ့သည်။

၁၉၇၃ခုနှစ်၌တရားရုံးချုပ်ကိုဖျက်သိမ်းစဉ်တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသောတရားသူကြီးခြောက်ဦးတွင်၊မြန်မာနိုင်ငံတရားဌာနဝန်ထမ်း(အကြီးတန်း)အဖြစ်တာဝန်စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သူတရားသူကြီးသုံးဦး၊ဝတ်လုံနှစ်ဦးနှင့်ရှေ့နေချုပ်ရုံးလက်ထောက်ရှေ့နေချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူတဦးပါဝင်သည်။

—————————————-

အင်တာနက်မှရှာဖွေတွေ့ရှိသော၊ဒေါက်တာမြင့်ဇံရေးသားသည့်-

Victoria University of Wellington Law Review

Zan, Myint --- "The First and Fiftieth Years of Independent Burma's Law Reports" [2004] VUWLawRw 14; (2004) 35(2) Victoria University of Wellington Law Review 385

A COMPARISON OF THE FIRST AND FIFTIETH YEAR OF INDEPENDENT BURMA'S LAW REPORTS

စာတမ်းတွင်၊မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ရေးသမိုင်းနှင့်ပတ်သက်၍အရေးပါသောအချက်များကို၊မှတ်စုအဖြစ်အမှတ်စဉ်ရေးထိုး၍ဖော်ပြထားသည်။

—————————————

တရားလွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးချုပ်ဆာဘဦးအကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၃ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[13] The names of the Justices and other details are not reproduced exactly as they are written in the 1948 Burma Law Reports. 

The original uses capital letters for the names of the justices. 

In 1952 Sir Ba U retired as Chief Justice and was appointed by the then Burmese Parliament as President of the Union of Burma. 

As the 1947 Constitution did not allow the President of the Union to be conferred or to retain designations awarded by foreign governments Sir Ba U "returned" the title "Sir" to Her Britannic Majesty and during his Presidency and afterwards was formally called "Dr Ba U" or U Ba U. 

(Dr Ba U was awarded an honorary LLD degree by the University of Rangoon in the early 1950s). 

The first "U" - pronounced "Oo" - is a Burmese honorific roughly meaning "Mr" or "Uncle" The author remembers reading in June Bingham U Thant: The Search for Peace (Knopf, New York, 1966) that the honorific U stands roughly between an English "Sir" and an American "sir". 

Dr Ba U retired from the Presidency in March 1957 and died in 1963 in Rangoon, Burma. 

In 1958 he published his memoirs entitled My Burma: An Autobiography of a President (Taplinger, New York, 1958).

—————————————

တရားဝန်ကြီးဦးဧမောင်အကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၄ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[14] (1898-1977). Dr E Maung (awarded an honorary LLD degree from the University of Rangoon in the early 1950s) was a leading authority on what was then called Burmese Buddhist Law. 

His book by that name was first published in 1937 (New Light of Burma Press, Rangoon) and a revised edition was published in 1970 (Sarpay Lawka Press, Rangoon). 

Another of Dr E Maung's books (now out of print) is The Expansion of Buddhist Law (Royal Printing Works, Rangoon, 1952). 

In the early 1950s Mr Justice E Maung resigned from the Supreme Court and went into private practice. 

Later he founded and led a political party and also served as Judicial Minster from 1960 approximately until the military coup of 2 March 1962. 

During the period of the Revolutionary Government (March 1962 to March 1974) Dr E Maung was, from March 1962, for a few years, put into "protective custody". 

From the mid-1960s until about the time he died in Rangoon in July 1977, Dr E Maung was one of the leading senior practitioners. 

In one of the last and major leading cases that he appeared as counsel, his submission on a point of Burmese customary law (previously called Burmese Buddhist law) was rejected by the then Chief Court of Burma. 

The case was Daw Khin Mya Mar (alias) Mar Mar v U Nyunt Hlaing (1972, Civil Appeal No 38). 

The case is discussed in Myint Zan "Of Consummation, Matrimonial Promises, Faults and Parallel Wives: the Role of Original Texts, Interpretation, Ideology and Policy in pre-and post 1962 Burmese Case Law" (2000) 14 Colum J Asian L 154, 163-73 and especially at 168; 169 and n 59 ["Of Consummation, Matrimonial Promises, Faults and Parallel Wives"]. For the usage of the terms "Burmese Buddhist law"/"Burmese customary law" see "Of Consummation, Matrimonial Promises, Faults and Parallel Wives", 155-57.

—————————————

တရားဝန်ကြီးဦးကျော်မြင့်အကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၅ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[15] Mr Justice Kyaw Myint was the Chairman of the Tribunal which tried the assassins of General Aung San and his colleagues who were assassinated on 19 July 1947: U Saw and Others v The Union of Burma. 

The case is discussed below (see text starting at note 102). 

Mr Justice Kyaw Myint was a Justice of the Supreme Court of the Union of Burma when the appeal of U Saw and others came before the Supreme Court in March/April 1948. 

Since he was the Chairman of the tribunal which tried U Saw and his accomplices he recused himself from hearing the case in the Supreme Court. 

Mr Justice Kyaw Myint resigned from the Supreme Court in the late 1940s and was active in practice in the 1950s and 1960s. 

He died on 11 May 1988 at the age of ninety. 

The obituary notice of U Kyaw Myint can be seen in (12 May 1988) The [Rangoon] Guardian and The Working People's Daily 4. 

Dr Thaneoke Kyaw-Myint, son of the late U Kyaw Myint, told the author when the author met him in Port Vila in May 2003, that his father was admitted as Barrister-of-Law at the Middle Temple on 26 January 1921. 

Thaneoke discovered this fact when he was studying for his postgraduate medical degree in the United Kingdom in 1971 and as a result of his visit to the Middle Temple. 

Thaneoke also stated that during his visit to the Middle Temple, in honour of his father, he was invited to "dine" with barristers at the Middle Temple.

—————————————

တရားဝန်ကြီးဦးသိမ်းမောင်အကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၆ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[16] (1890-1975). U Thein Maung became the second Chief Justice of the Supreme Court (formal term Chief Justice of the Union of Burma) some time in 1952 when Chief Justice Sir Ba U retired and became President. 

Hence U Thein Maung was the second Chief Justice of independent Burma and served in that post until October 1957. 

U Thein Maung died in Rangoon on 11 March 1975. 

The news items can be found in (12 March 1975) The [Rangoon] Guardian and The Working People's Daily 1 and the obituary notices of U Thein Maung's death can be seen in (12 March 1975) The [Rangoon] Guardian and The Working People's Daily 4.

—————————————-

အိုင်စီအက်( စ် )၏အဓိပ္ပာယ်ကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၇ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[17] "ICS" means "member of the Indian Civil Service".

——————————————

တရားဝန်ကြီးဦးသောင်းစိန်အကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၈ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[18] U Thoung Sein migrated to Australia in the late 1960s/early 1970s and died in Canberra in 1989.

——————————————-

တရားဝန်ကြီးဦးဘိုကြီးအကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၉ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[19] U Bo Gyi was a Justice of the Supreme Court when the Revolutionary Council took over power on 2 March 1962. 

The Supreme Court was abolished by a decree of the Revolutionary Council on 30 March 1962. 

Soon thereafter the Revolutionary Council established a new Court called the Chief Court to which U Bo Gyi was appointed as "Chief Judge" (Tayar Thugyee Gyoke in Burmese) (later the nomenclature changed to "Chief Justice"). 

U Bo Gyi served as Chief Judge/Chief Justice till June 1965 when the late Dr Maung Maung (1925-1994) was appointed as Chief Justice by the Revolutionary Council. 

See Dr Maung Maung The 1988 Uprising in Burma (Yale University Southeast Asian Studies, New Haven (Conn), 2000) 56. 

U Bo Gyi probably died in the 1970s in Burma.

—————————————

တရားဝန်ကြီးဦးချန်ထွန်းအကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၂၀ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[20] U Chan Htoon was also a Justice of the Supreme Court of the Union of Burma when the Revolutionary Council took over on 2 March 1962. 

Unlike his fellow Justice, U Bo Gyi, who was appointed as Chief Judge of the Chief Court, U Chan Htoon's services on the Supreme Court were terminated and he - like his other fellow Justice Dr E Maung - spent some time in "protective custody" during the Revolutionary Council period in the 1960s. 

The late U Myint Thein (1900-1994), the Chief Justice of the Union at that time of the 1962 military takeover, was arrested together with the President, Prime Minister, and Cabinet Ministers in the early morning hours of 2 March 1962. 

U Myint Thein spent nearly six years in custody before being released on 28 February 1968. 

U Chan Tun's services on the Supreme Court as well as those of U Myint Thein were (extra-constitutionally) terminated by the Revolutionary Council on 30 March 1962. 

U Myint Thein died in Rangoon on 3 October 1994. 

See Myint Zan "Obituary: U Myint Thein, MA, LLB, LLD" (1995) 69 ALJ 225.

——————————————

တရားဝန်ကြီးဦးချန်ထွန်းအောင်အကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၂၁ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[21] U Chan Tun Aung became Chief Justice of the High Court in the mid-1950s and he was the Judicial Minister in the Caretaker government of the late General Ne Win (1911?- 2002) from October 1958 to April 1960. 

U Chan Tun Aung taught the author and his classmates "Introduction to Law" and Criminal Law and Procedure in the 1970s. 

On 2 November 1986 the author visited Sayagyi ("Revered teacher") U Chan Tun Aung's house in Rangoon to give obeisance to him on his 85th birthday. 

U Chan Tun Aung died in May 1987.

————————————

ပထမဦးဆုံးမြန်မာအမျိုးသမီးဝတ်လုံတော်ရအကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၆၁ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[161] More than 56 years after Burmese independence, the various apex courts of Burma have yet to be graced by a female Justice or Judge. 

The first female Burmese barrister-at-law from the Inns of Courts of England was the late Daw Phwar Mee who became a barrister-at-law in 1925. 

Daw Phwar Mee's husband was the late U Myint Thein (1900-1994) who was independent Burma's third Chief Justice. 

See Myint Zan "U Myint Thein, MA, LLB, LLD" (1995) 69 ALJ 225.

——————————————

အမှတ်စဉ်[ ၁၆၉ ][ ၁၇၀ ][ ၁၇၂ ]၌ဖော်ပြထားသောသမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာအချက်အလက်များမှာလည်းမှတ်သားဖွယ်ရာဖြစ်သည်-

[169] It is assumed that most if not all of the Supreme and High Court justices that were serving in their positions and whose names appear in the opening pages of the 1948 Burma Law Reports had passed away by 1998. 

All three Supreme Court justices whose names appear on the title pages passed away by 1998. 

Sir Ba U died in 1963, Mr Justice E Maung died in July 1977 and Mr Justice Kyaw Myint died in May 1988. 

The then Chief Justice of the High Court, U Thein Maung, died in March 1975.

———————————————

[170] In the pre-1962 era, no Supreme Court justice was replaced at the whim of the executive government before he reached retirement age. 

The closest parallel is that in the immediate aftermath of the military coup of March 1962 many of the Supreme and High Court justices were removed from their posts by a decree of the then ruling Revolutionary Council. 

In the post-1962 era (after the abolition of the Supreme and High Courts of Burma), in the 1960s, 1970s and 1980s there were no occasions when five out of six judges of an apex Court were replaced and four new appointments made by the ruling military Council.

————————————————-

[172] There may or may not have been judges who were ethnic Burmese in the top echelon of the colonial courts in 1898. 

Considering that an ethnic Burmese was appointed a Magistrate in 1874 it would not be totally unreasonable to assume that a few elite Burmese would have reached the higher ranks of the judiciary in the British colonial courts by 1898. 

In any case even if no Burmese reached the highest echelons of the colonial courts in what was then "British Burma" in 1898, it would have been chastening (for the colonial administrators and judges) to learn that all the Justices of the Supreme and High Courts of independent Burma were Burmese nationals and that the judgments of the 1948 Burma Law Reports could vie not only with the superior courts of the colonial times in British Burma but also with that of any other distinguished court throughout the world.

—————————————

တရားဝန်ကြီးဦးသောင်းစိန်နှင့်တရားဝန်ကြီးဦးချန်ထွန်းအောင်တို့၏အကြောင်းကိုအမှတ်စဉ်[ ၁၇၃ ]၌အောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားသည်-

[173] The author had the chance to meet the late Justice U Thoung Sein (a puisne Judge of the High Court in 1948) in Melbourne in 1979 (who died in Australia in 1989) and Justice U Chan Tun Aung (Assistant Attorney-General in 1948) in Rangoon on 2 November 1986 on his 85th Birthday (U Chan Tun Aung died about six months later in May 1987 in Rangoon, Burma). 

During their conversations with the author, both U Thoung Sein and U Chan Tun Aung expressed their dismay at the Burmese judicial scene during those years. 

The author submits that their views would not have improved were they to analyse the Burmese judicial scene in 1998.

—————————-