၁၉၂၂ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလအတွင်း၌တည်ထောင်သောရန်ကုန်မြို့တရားလွှတ်တော်

ဆရာကြီးဦးမြသင်ကြားပို့ချချက်များ

၁၉၂၂ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလအတွင်း၌တည်ထောင်သောရန်ကုန်မြို့တရားလွှတ်တော်သည်၊အောက်မြန်မာပြည်တရားရုံးချုပ်နှင့်အထက်မြန်မာပြည်တရားဌာနမင်းကြီးရုံးတို့အစားတည်ထောင်သောတရားရုံးဖြစ်ပါသည်။

စီရင်ထုံးများကို၊ရန်ကုန်စီရင်ထုံးများ( The Indian Law Reports, Rangoon Series )အတွဲ၁မှအတွဲ၁၄ထိထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။

The Indian Law Reports, Rangoon Series, 1923, Volume I ကိုအောက်ဖော်ပြပါအစီအစဉ်အတိုင်းပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသည်-

1923, Vol. I. Parts I & II, January and February, (Pages 1-59)

1923, Vol. I. Part III, March, (Pages 57-141)

1923, Vol. I. Part IV, April, (Pages 142-216)

1923, Vol. I. Part V, May, (Pages 217-315)

1923, Vol. I. Part  VI, June, (Pages 313-402)

1923, Vol. I. Part VII, July, (Pages 401-451)

1923, Vol. I. Part VIII, August, (Pages 449-532)

1923, Vol. I. Parts IX & X, September and October, (Pages 533-651)

1923, Vol. I. Part XI, November, (Pages 649-693)

1923, Vol. I. Part  XII, December, (Pages 693-774)

စီရင်ထုံးစာအုပ်အစီအစဉ်တွင်၊ Table of Cases Reported နှင့် Table of Cases Cited ဟုဖော်ပြသည်။

Table of Cases Cited တွင်၊စီရင်ထုံးများကိုရည်ညွှန်း၍၊ referred to and followed, referred to, dissented from, distinguished, followed ဟုဖော်ပြသည်။

စီရင်ထုံးများတွင်ယခင်စီရင်ထုံးများကိုကိုးကား၍-

လိုက်နာသည်( followed )

သဘောတူလက်ခံသည်( approved )

မလိုက်နာသို့မဟုတ်လိုက်နာခြင်းမပြု( not followed )

လက်ခံခြင်းမပြု( disapproved )

သဘောကွဲလွဲသည်( dissented )

သဘောကွဲလွဲရာရောက်သည်( dissented protanto )

ပယ်ဖျက်သည်( overruled )ဟုဖော်ပြတတ်သည်။

အချို့စီရင်ထုံးများမှာ-

သဘောကွဲလွဲခြင်း၊ပယ်ဖျက်ခြင်းခံရပြီးကာမှတရားသူကြီးဦးရေများသောခုံအဖွဲ့ကပြန်လည်အတည်ပြု( reaffirmed )ခြင်းခံရ၍ပြန်လည်အသက်ရှင်လာကြပါသည်။

ရှေးအခါကအမြင့်ဆုံးတရားရုံးမှာအင်္ဂလန်နိုင်ငံရှိပရီဗွီကောင်စီဖြစ်သည်။

တရားလွှတ်တော်တွင်တရားသူကြီးအနည်းဆုံးသုံးဦးရုံးထိုင်စီရင်သောအဖွဲ့ကိုစုံညီခုံရုံးအဖြစ်သတ်မှတ်သည်။

အချို့ခုံအဖွဲ့ကိုမူအထူးခုံရုံး( Special Bench )ဟုသတ်မှတ်သည်။

တရားသူကြီးနှစ်ဦးပါသောခုံအဖွဲ့ကို( Division Bench )ဟုခေါ်သည်။

တရားလွှတ်တော်၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုပရီဗွီကောင်စီ၊တရားလွှတ်တော်ချုပ်၊တရားလွှတ်တော်တွင်ဆက်လက်အယူခံနိုင်ရာ၌ပယ်ဖျက်သောအခါ( reversed )ဟူသောစကားရပ်ကိုသုံးသည်။

ပယ်ဖျက်( overruled )နှင့်သဘောချင်းမတူသည်ကိုသတိချပ်ရန်လိုပါသည်။

အမှုတမှုတွင်ချမှတ်သောထုံးဖွဲ့မှုတရပ်မှားယွင်းကြောင်းတွေ့ရ၍၊အလားတူပြဿနာပေါ်ပေါက်သောနောက်တမှုတွင်၊မတူသောပြဿနာကိုစဉ်းစားပြီးပထမစီရင်ထုံးကို( overruled )လုပ်ခြင်းသည်၊တမှုတည်းတွင်ချမှတ်သောဆုံးဖြတ်ချက်ကိုအယူခံတွင်ပြောင်းပြန်ပြန်လိုက်ခြင်းနှင့်ကွဲပြားပါသည်။

ကိုးကားသောစီရင်ထုံးများဆုံးဖြတ်ရမည့်အမှုဖြစ်ရပ်နှင့်မတူလျင်မတူကြောင်းရှင်းပြရသည်။

ထိုအခါခြားနားပြသည်( distinguished )ဟုဖော်ပြသည်။

ကိုးကားသောစီရင်ထုံးကိုရည်ညွှန်းရုံမျှသာအသုံးချလျှင်( referred )ဟုဖော်ပြသည်။

ပယ်ဖျက်ခြင်းလည်းမဟုတ်၊ကွဲလွဲခြင်းလည်းမဟုတ်လျင်၊သုံးသပ်ချက်ကိုပြင်ဆင်သတ်မှတ်ပေးခြင်း( modify )ဟုခေါ်သည်။

ပယ်ဖျက်ခြင်းမဟုတ်၊သဘောကွဲလွဲခြင်းလည်းမမည်လျင်၊ဒုတိယစီရင်ထုံးကလွှမ်းမိုး( supersede )သည်ဟုသုံးနှုန်းသည်။

ကွဲလွဲခြင်း( dissention  )အမျိုးမျိုးရှိပါသည်။

အတိအလင်းကွဲလွဲခြင်းရှိသည်၊ဆန့်ကျင်ကွဲလွဲရာရောက်သော( dissented protanto )စီရင်ထုံးများလည်းရှိသည်။

အလားတူပင်ပယ်ဖျက်ရာရောက်သော( overruled protanto )စီရင်ထုံးများလည်းရှိပါသည်။

တရားသူကြီးတဦးထက်ပို၍ပါဝင်သောခုံအဖွဲ့တွင်အများစုချမှတ်သောစီရင်ထုံးကိုပယ်ဖျက်ခြင်း၊သဘောကွဲလွဲခြင်းမရှိသော်လည်းအချို့၏အမြင်မှာမမှန်ဟုဝေဖန်သောစီရင်ထုံးများလည်းရှိပါသည်။